ADBUSINESS #1022

#1022 14/09/20 18 Γράφει η ΣΟΝΙΑ ΧΑΪΜΑΝΤΑ Τα μέσα ενημέρωσης θεωρούνται σημαντικό στοιχείο της κοινωνι- κής υπερδομής. Οι κυβερνήσεις έχουν αντιδράσει στην πανδημία Covid-19 παρέχοντας υποστήρι- ξη έκτακτης ανάγκης, αλλά πα- ραμελούν τον δομικό κοινωνικό μετασχηματισμό. Η επαγγελμα- τική δημοσιογραφία αυξάνει σε εκτίμηση και αξιοπιστία, αλλά το επιχειρηματικό μοντέλο που βα- σίζεται στα διαφημιστικά έσοδα καταρρέει. Αυτό είναι το αποτέ- λεσμα έρευνας που διεξήχθη από μελετητές του ερευνητικού έργου Media for Democracy Monitor 2020, το οποίο πραγματοποιήθη- κε υπό την αιγίδα του ερευνητικού φορέα The Euromedia Research Group με συμμετοχή χωρών από όλο τον κόσμο, κατά τη διάρκεια του α’ εξαμήνου του 2020. Οι αντικρουόμενες τάσεις Δύο τάσεις χαρακτηρίζουν το πεδίο των μέσων ενημέρωσης στις χώρες που εντάσσονται στο ερευνητικό έργο Media for Democracy Monitor 2020 και είναι υπό μελέτη μετά την καρα- ντίνα (lockdown) που επέφερε ο Covid-19 τον Μάρτιο του 2020. Από τη μια πλευρά, τα ΜΜΕ που έχουν σημείο αναφοράς την αί- θουσα σύνταξης (newsroom) και τους επαγγελματίες δημοσιογρά- φους, εμφάνισαν αυξανόμενη απήχηση και, τελικά, κέρδισαν την εμπιστοσύνη του κοινού. Υψηλή ζήτηση-απήχηση καταγράφηκε επίσης τόσο για τα δημόσια όσο και για τα ιδιωτικά μέσα ενημέρω- σης και μάλιστα τόσο για τα πα- ραδοσιακής μορφής (τηλεόραση, εφημερίδες, συχνά ραδιόφωνο), όσο και για τα ψηφιακά μέσα (ενημερωτικοί ιστότοποι, προ- φίλ μέσων κοινωνικής δικτύωσης κ.λπ .). Από την άλλη πλευρά, ση- μαντικές βιομηχανίες στον τομέα του εμπορίου και των υπηρεσιών ανέστειλαν τις διαφημιστικές τους δραστηριότητες, με αποτέλεσμα την κατάρρευση του επιχειρημα- τικού μοντέλου λειτουργίας των μέσων ενημέρωσης που βασίζεται στα έσοδα από τη διαφήμιση. Κατά κανόνα, περίπου το 30% έως το 50% των εν λόγω εσόδων εξαφανίστηκαν από τη μιντιακή αγορά. Παράλληλα, εκατοντάδες εφημερίδες ανέστειλαν την έντυπη μορφή τους ή μετατράπηκαν σε αποκλειστικά διαδικτυακές. Τα σχετικά με τον Covid-19 ρεπορ- τάζ κυριάρχησαν στο 70% της συνολικής κάλυψης των ειδησεο- γραφικών μέσων. Παράλληλα, η παραπληροφόρηση και οι ψεύ- τικες ειδήσεις επικράτησαν περισ- σότερο από ποτέ στις ψηφιακές πλατφόρμες. Η στάση των κυβερνήσεων Οι κυβερνήσεις των χωρών αντέ- δρασαν υποστηρίζοντας οικο- νομικά τους φορείς και τις εται- ρείες των μέσων ενημέρωσης, πηγαίνοντας ακόμα και ενάντια στις παραδόσεις περί απόρριψης άμεσων επιδοτήσεων στα μέ- σα ενημέρωσης. Η Γερμανία, για παράδειγμα, δημιούργησε ένα ταμείο υποστήριξης των μέσων ενημέρωσης τουλάχιστον 200 εκατομμυρίων ευρώ. Η φινλαν- δική κυβέρνηση επέστρεψε στο άλλοτε εγκαταλελειμμένο καθε- στώς κρατικών επιδοτήσεων. Η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε να δαπανήσει περίπου 35 εκατ. λίρες (39 εκατομμύρια ευρώ) στη βιομηχανία των μέσων ενημέρω- σης. Άλλες χώρες συσσώρευσαν ουσιαστικά την ετήσια στήριξή τους: η Αυστρία αύξησε τις επιδο- τήσεις Τύπου κατά μιάμιση φορά, η Σουηδία επέκτεινε το καθεστώς επιδοτήσεων κατά 70 εκατομμύ- ρια ευρώ και η Ολλανδία δημι- ούργησε ένα προσωρινό ταμείο στήριξης σχεδόν 10 εκατομμυρί- ων ευρώ, με δυνατότητα για άλλα 24 εκατομμύρια ευρώ από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο του 2020. Οι κρατικές επιδοτήσεις προορίζονταν στις περισσότερες περιπτώσεις για τη διάσωση της λειτουργίας της δημοσιογραφίας και των μέσων ενημέρωσης και για τη διατήρηση της εργασίας των δημοσιογράφων. Αυτό γενικά λειτούργησε αποτελεσματικά για τους μισθωτούς δημοσιογρά- φους, αλλά αγνοήθηκε ο μεγά- λος αριθμός των ανεξάρτητων δημοσιογράφων που εργάζο- νται ως ελεύθεροι επαγγελματίες (free-lancers), όπως δείχνουν οι σχετικές ερευνητικές εκθέσεις από τη Γερμανία και το Βέλγιο. Οι μορφές υποστήριξης Μέσα από μια πιο προσεκτική ματιά στα στοιχεία αναδεικνύο- νται ορισμένες ενδιαφέρουσες διαφορές σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο παρέχεται η υπο- στήριξη στα μέσα ενημέρωσης. Η Πορτογαλία (15 εκατ. ευρώ) και το Ηνωμένο Βασίλειο (39 εκατ. ευρώ) αποφάσισαν να διαθέσουν κρατικά κονδύλια στα μέσα ενημέ- ρωσης με τη μορφή δημόσιων δι- αφημιστικών εκστρατειών, ενώ οι περισσότερες από τις άλλες χώρες προσφέρουν τις επιδοτήσεις τους ως μη επιστρεπτέα υποστήριξη. Πολύ λίγες από τις κυβερνήσεις των χωρών του δείγματος, στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου Media for Democracy Monitor 2020, ανέπτυξαν μια στρατηγική για την αντιμετώπιση της κρίσης στα μέσα ενημέρωσης πέρα από την άμεση διάσωση των σχετικών εταιρειών. Τι συνέβη στην Ελλάδα Στην Ελλάδα, αν και η καραντίνα επέφερε αύξηση της τηλεθέασης, τα έσοδα από διαφημίσεις μειώ- θηκαν σημαντικά, σύμφωνα με τους επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης, κατά 40%. Επιπλέον, το lockdown επέβαλε περαιτέρω εμπόδια στη διανομή του Τύπου. Γι’ αυτό και την 21η Μαρτίου 2020, η κυβέρνηση αποφάσισε να ζητήσει από τα σούπερ μάρκετ να πωλούν τις ημερήσιες και κυρια- κάτικες εκδόσεις των εφημερίδων. Παράλληλα, στους ανθρώπους που απασχολούνταν στον κλάδο Media for Democracy Monitor 2020 Η πανδημία θα αλλάξει και τα media; Το 40% της δαπάνης «κατάπιε» στην Ελλάδα η πανδημία Covid-19, ενώ γενικότερα το επιχειρηματικό μιντιακό μοντέλο που βασίζεται στα διαφημιστικά έσοδα δείχνει να καταρρέει.