από την άλλη πλευρά το «παράθυρο» που υπάρχει στις υφιστάμενες εταιρείες να αντιδράσουν στις προκλήσεις δεν θα είναι για πάντα ανοιχτό. Είδαμε πως επιχειρηματικοί κολοσσοί στο εξωτερικό εκμηδενίστηκαν, επειδή άργησαν να αντιδράσουν. Θα μπορούσε να πει κανείς πως μπορεί να γίνει μια τέτοια αναδιανομή στην Ελλάδα, που είναι ασυνήθιστη, γιατί η χώρα μας είναι πιο παραδοσιακή και μέχρι τώρα έχει προστατευτεί από τη χρήση μιας σειράς δικλίδων ασφαλείας, που συντηρούσε τα μονοπώλια. Ηεπίδραση της Ε.Ε. και των μνημονίων, εκτός από τα δημοσιονομικά, σημαίνει ότι σιγά σιγά πρέπει να προσαρμοστούμε και στο κομμάτι το διαρθρωτικό. Καθώς οι νέες αναλογίες έρχονται, θα πρέπει να κοιτάξουμε όχι μόνο το κομμάτι της βιωσιμότητας και το πώς μπορούμε να διαπραγματευτούμε καλύτερες τιμές ώστε να έχουμε περιθώρια κέρδους, αλλά να εξετάσουμε πώς ο ανταγωνισμός μπορεί να ανταποκριθεί στις συνθήκες οι οποίες δημιουργούνται και οι οποίες βρίσκουν καινοτόμες απαντήσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Θεωρείτε πως οι ελληνικές επιχειρήσεις διαθέτουν τη δυναμική και την ικανότητα να ακολουθήσουν το ρυθμό των αλλαγών που συντελούνται στην τεχνολογία, τον ανταγωνισμό και την απελευθέρωση της αγοράς; Η Ελλάδα έχει αρχίσει να δημιουργεί ένα κέντρο νεοφυών επιχειρήσεων οι οποίες μπορούν να σταθούν σε διεθνές επίπεδο, καθώς υπάρχει αρκετό ταλέντο και δημιουργικότητα. Τι σημαίνει αυτό; Αν προσπαθήσουν οι ελληνικές επιχειρήσεις, διαθέτουν τόσο τις δεξιότητες όσο και τις συνθήκες να βρουν τους ανθρώπους που θα τις βοηθήσουν να αλλάξουν. Αυτό που χρειάζεται είναι να υπάρξει διορατικότητα και θάρρος, κυρίως από την ηγεσία των επιχειρήσεων, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να παίξουν έναν καθοριστικό ρόλο στο επόμενο βήμα της εξέλιξης των ελληνικών αγορών, έτσι ώστε να μην παίζουν μόνο ένα παιχνίδι οπισθοφυλακής. Οι δυνατότητες που δόθηκαν από την αναμόχλευση της κρίσης νομίζω πως έχουν τελειώσει. Τώρα έχει φτάσει πια η ώρα να το κοιτάξει κανείς στρατηγικά. Είμαι πλέον πιο αισιόδοξος παρά απαισιόδοξος, καθώς δυνατότητες υπάρχουν, και στο χέρι μας είναι να τις εκμεταλλευτούμε. Η κρίση τα τελευταία χρόνια στην ελληνική οικονομία πιστεύετε πως λειτουργεί ως καταλύτης για την επιτάχυνση των απαραίτητων αλλαγών ή ως τροχοπέδη; Δυστυχώς, η κρίση δεν έχει καταφέρει να «αξιοποιηθεί» τόσο πολύ όσο κάποιοι ήλπιζαν. Η Ελλάδα συνεχίζει να σέρνει τα πόδια της, άνθρωποι που ηγούνται των κλειστών επιχειρηματικών ομάδων ψάχνουν απεγνωσμένα οποιοδήποτε πολιτικό μέντορα. Σε μια πίτα που έχει θεωρηθεί ότι μικραίνει βλέπουμε να μην υπάρχει τόσο μεγάλη πρόθεση αλλαγής. Άλλες χώρες που πίστεψαν στις δομικές αλλαγές, κατάφεραν όχι μόνο να ξεπεράσουν την κρίση, αλλά και να γίνουν πρότυπα από πλευράς καινοτομίας. Βλέπουμε το παράδειγμα της Πορτογαλίας, που στήριξε την προσαρμογή στις διαρθρωτικές αλλαγές και γι’ αυτό έχει αρχίσει να δρέπει ήδη τα οφέλη των αλλαγών που έχουν γίνει. Δεν χρειάζεται καν να αναφερθώ στο Ισραήλ, που έχει γίνει ένα παγκόσμιο hub, ενώήταν ένας προορισμός με πολύ μικρή αναγνωρισιμότητα πριν από λίγα χρόνια. Ελπίζω πως τώρα, που θα πάψουμε να μεμψιμοιρούμε ή να κοιτάζουμε μονάχα το πώς θα επουλώσουμε τις πληγές μας, θα εκμεταλλευτούμε τις δυνατότητες αυτές και θα δούμε πως από πλευράς ανάπτυξης οι δυνατότητες που υπάρχουν θα μας δώσουν το εφαλτήριο για να μπορέσουμε να προσαρμόσουμε την οικονομία μας λίγο καλύτερα. Κατά τη γνώμη σας ποιες είναι οι δεξιότητες που θα πρέπει οι CEO’s, οι ηγέτες του επιχειρείν, να διαθέτουν στη σημερινή εποχή των ραγδαίων και συνεχών αλλαγών; Σίγουρα θα πρέπει να διαθέτουν πολύ μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα και τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται κανείς ότι το επιχειρηματικό μοντέλο γύρω του αλλάζει. Νομίζωπως είναι χρήσιμο να υπάρχει μεγαλύτερο άνοιγμα προς τις εξωτερικές ιδέες, ειδικά για τις ελληνικές επιχειρήσεις, που έχουν συνηθίσει να είναι λίγο πιο εσωστρεφείς. Ως καθηγητής στο London Business School συμμετείχα σε ένα πρότζεκτ, όπου φέρνοντας μια μεγάλη ομάδαφοιτητών στην Ελλάδα, διαπιστώσαμε πως οι επιχειρήσεις έχουν ένα αρκετά παραδοσιακό και προσωποκεντρικό - οικογενειοκρατικό governance επιχειρήσεων, ένα στοιχείο που κάνει τις επιχειρήσεις πιο συντηρητικές. Οι φωτισμένοι ηγέτες στις επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται τη διεθνοποίηση του περιβάλλοντος και συντελούν στην προσαρμοστικότητά τους μέσω της αξιοποίησης του δυναμικού το οποίο αναπτύσσεται στην Ελλάδα. Δεν αντιμετωπίσαμε πραγματικά τις παθολογίες της ελληνικής οικονομίας Ποια είναι η άποψή σας για την πορεία της ελληνικής οικονομίας; Μπορούμε να λέμε πως έχουμε μπει σε δρόμο σταδιακής ανάκαμψης ή υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανύσουμε; Εγώ θα απαντήσω στο ερώτημα τι εννοούμε σταδιακή ανάκαμψη. Βρισκόμαστε σε έναν πολύ διαφορετικό χώρο από πριν από 3-4 χρόνια, όταν κυκλοφορούσαν ιδέες ότι μπορεί να υπάρξει ένα μαγικό που θα μας ξαναγυρίσει εκεί που ξοδεύαμε αλόγιστα χωρίς να χρειαστεί να κάνουμε καμία προσαρμογή. Από την άλλη πλευρά, έχει γίνει μια πάρα πολύ πρόχειρη, τσαπατσούλικη και άνιση προσαρμογή της οικονομίας, στην οποία έχει υποφέρει τόσο οφορολογούμενος πολίτης όσο και η ποιότητα των δημοσίων υπηρεσιών, χωρίς να μπορέσουμε ούτε να βελτιώσουμε τις υπηρεσίες μας ούτε και την ανταγωνιστικότητά μας. Κάναμε επομένως κάποια βήματα μπροστά και κάποια πίσω. Ευτυχώς, δεν βλέπωδιάθεση να τινάξει κάποιος τα πάντα στον αέρα. Άρα δεν έχουμε πλέον την αίσθηση της κρίσης και το φόβο ότι μπορεί τα πράγματα κυριολεκτικά να εκτροχιαστούν ανά πάσα στιγμή, όπως συνέβαινε παλιότερα. Από αυτή την άποψη, τα νέα είναι καλά. Από την άλλη πλευρά, δεν βλέπω να υπάρχει πραγματική αντιμετώπιση των παθολογιών που όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχουν στην Ελλάδα και επανερχόμαστε στις πολιτικές που μας οδήγησαν στην κρίση. Αν μιλάμε για αλλαγή σελίδας και συνειδητοποίηση του τι μας έφερε εδώ για να κάνουμε κάτι καλύτερο, όχι δεν είμαστε σε καλό δρόμο. Αν μιλάμε για μια σταθεροποίηση που σημαίνει ότι μπορεί κανείς να έχει μια σχετική σιγουριά ότι τα πράγματα δεν θα καταστραφούν απολύτως, η απάντηση είναι ότι ναι, μάλλον σε αυτόν το δρόμο είμαστε. Άρα μιλάμε για ένα ανάμεικτο τοπίο και ελπίζουμε πως όσο περνά ο καιρός, θα επικρατήσει περισσότερο η λογική, άσχετα από τις λεπτομέρειες των πολιτικών εξελίξεων, όπως άλλωστε συμβαίνει και στο Λονδίνο, που ταλανίζεται από πολιτική αυτοκτονία. Σε κάθε περίπτωση, κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τις πολιτικές δυναμικές και τις οικονομικές επιπτώσεις που μπορεί να έχουν αυτές. Το πλεονέκτημα της Ελλάδας είναι πως μπορεί να διδαχθεί από όσα δούλεψαν ή όχι σε άλλες χώρες 35 ΙΟΥΝΙΟΣ 2019
RkJQdWJsaXNoZXIy ODAxNzc=