Σχολάς, κλείνεις το κουμπί λειτουργίας του υπολογιστή σου και αμέσως μετά ρίχνεις μια βουτιά στη θάλασσα αντί να στριμωχτείς στο μετρό ή να «κολλήσεις» για ώρες σε μποτιλιαρισμένους δρόμους προκειμένου να επιστρέψεις στο σπίτι. Σενάριο επιστημονικής φαντασίας ή η νέα εργασιακή πραγματικότητα στην Ελλάδα μετά τον κορονοϊό; Γράφει η Λιλή Καρακώστα ΉτανΜάρτιος του 2020, όταν ξαφνικά η λέξη τηλεργασία μπήκε στη ζωή μας. Οι περισσότερες εταιρείες στην Ελλάδα, υπό το φόβο του «λουκέτου», αποφάσισαν να συμβιβαστούν με το καθεστώς της τηλεργασίας, έστω και αν αρχικά είχαν πολλές αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητά της. Η τηλεργασία ήρθε για να μείνει Η πανδημία μπορεί να οδεύει στο τέλος της, όμως αυτό που σίγουρα θα αφήσει ως παρακαταθήκη είναι η πλήρης τηλεργασία, τουλάχιστον για μια μερίδα εργαζομένων στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ για την Οικονομία το 2020, όπου καταγράφονται οι τάσεις στην τηλεργασία προ και μετά πανδημίας, η κρίση του κορονοϊού θα μπορούσε να μπορούσε να μονιμοποιήσει την εργασία εξ αποστάσεως για το 35-37% των απασχολούμενων, με το 12% των θέσεων αυτών να είναι στο εξής σε πλήρη τηλεργασία. Πριν από την πανδημία του κορονοϊού, στην Ελλάδα η τηλεργασία ήταν μια σχεδόν άγνωστη λέξη. Η χώρα μας είχε σχεδόν τα χαμηλότερα ποσοστά τηλεργαζομένων στην Ευρώπη, καθώς το 2019 κατατασσόταν 20ή στην Ε.Ε. των 27 ως προς το ποσοστό (5,2%) των ατόμων που εργάζονται τακτικά ή κάποιες φορές από το σπίτι. Στην Ε.Ε. των 27, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 14,4%ενώκαι ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης υπήρχαν σημαντικές διαφοροποιήσεις. Σε χώρες όπως η Σουηδία, η Φινλανδία, το Λουξεμβούργο και ηΟλλανδία, το ποσοστό των ατόμων που εργάζονταν από το σπίτι τακτικά ήμερικές φορές ήταν πάνω από 30%, ενώ αντίθετα ήταν κάτωαπό 10%σχεδόν στα μισά κράτη-μέλη της Ε.Ε. Γιατί η Ελλάδα δεν υιοθετούσε έως τώρα την τηλεργασία; Φόβος για το άγνωστο αυτό μοντέλο, ανασφάλεια και αβεβαιότητα από πλευράς των εργοδοτών πως οι εργαζόμενοι θα «λουφάρουν», αλλά και ψηφιακός αναλφαβητισμός, ήταν οι βασικότεροι λόγοι που η Ελλάδα μέχρι σήμερα πολεμούσε αυτό το σύγχρονο μοντέλο εργασίας. Όπως αναφέρεται στην Έκθεση της ΤτΕ, η υστέρηση ανάπτυξης της τηλεργασίας στην Ελλάδα ήταν βασικά συνάρτηση του χαμηλού ψηφιακού αλφαβητισμού και του ανεπαρκούς ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας στην προ της πανδημίας εποχή. Στην Ελλάδα, ο ρυθμός ψηφιακού μετασχηματισμού, όπως μετράται από το ΔείκτηΨηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (Digital Economy and Society Index - DESI), παρέμεινε χαμηλός μεταξύ 2015 και 2019 σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με αποτέλεσμα το 2019 η Ελλάδα να κατατάσσεται στην προτελευταία θέση μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. Βασικό πρόβλημα ωστόσο, ήταν και έντονο «ψηφιακό χάσμα», με σημαντικές κοινωνικοοικονομικές διαφορές στην πρόσβαση και χρήση ψηφιακών τεχνολογιών. Η Ελλάδα κατέλαβε την 53η θέση μεταξύ 63 χωρών στην παγκόσμια κατάταξη ψηφιακής ανταγωνιστικότητας για το 2019, γεγονός που αποδείχθηκε στην πράξη, καθώς πολλοί ήταν εκείνοι οι υπάλληλοι στη χώρα μας που αντιμετώπισαν μεγάλες δυσκολίες στο χειρισμό ηλεκτρονικών υπολογιστών προκειμένου να εργαστούν από απόσταση. Όταν μιλούν οι αριθμοί… Έρευνα που διεξήχθη σε δείγμα του οποίου η πλειονότητα είναι πνευματικά εργαζόμενοι και κατοικούντες στην Αθήνα, στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Διοίκησης Ανθρωπίνου Δυναμικού στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, έδειξε ότι η τηλεργασία εφαρμόστηκε σε μεγάλο βαθμό. Μάλιστα, τα στοιχεία της έρευνας, στην οποία απάντησαν 662 εργαζόμενοι, έδειξαν ότι περίπου το 60% τονΝοέμβριο του 2020 (όταν πραγματοποιήθηκε η έρευνα) ήταν σε τηλεργασία και μάλιστα οι μισοί εργάζονταν συστηματικά από το σπίτι. Οι μισοί περίπου από τους συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν γονείς και ο μέσος όρος ηλικίας τους είναι περίπου τα 41 έτη. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν είχαν προηγούμενη εμπειρία τηλεργασίας κι έτσι αναγκάστηκαν μέσα σε δύσκολες και πρωτόγνωρες συνθήκες να προσαρμόσουν τη ζωή τους στη νέα φύση της εργασίας τους. Η έρευνα απέδειξε πως όσα περισσότερα παιδιά υπήρχαν στην οικογένεια, τόσο μικρότερος είναι ο βαθμός ικανοποίησης από την τηλεργασία, καθώς σε συνδυασμό με την τηλεκπαίδευση δημιούργησε δύσκολες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας. Χειρότερη στάση απέναντι στην τηλεργασία είχαν όσοι ασχολούνται με καλλιτεχνικές δραστηριότητες, αυτοί που στην εργασία τους ασχολούνται «με μηχανές, εργαλεία ή ζώα», και αυτοί που «βοηθούν άλλους ανθρώπους (π.χ. εκπαίδευση, ιατρική, νοσηλευτική, παροχή πληροφοριών κ.λπ.)». Αντιθέτως, πιο θετικοί στην τηλεργασία ήταν όσοι κυρίως εργάζονται «με νούμερα, αρχεία ή μηχανές, με δεδομένο και τακτικό τρόπο». Θετική στάση απέναντι στην τηλεργασία υπήρχε και από τους εργαζομένους με μεγαλύτερο επίπεδο μόρφωσης αλλά και από όσους εργάζονταν για μεγάλες εταιρείες, ενώ, αντίθετα, σταθερά αρνητική στάση είχαν οι εργαζόμενοι με παιδιά στο σπίτι. Οι προβληματισμοί Πολλά μπορούν να ειπωθούν για τα υπέρ και τα κατά της τηλεργασίας. Ένας από τους βασικότερους προβληματισμούς των εργαζόμενων από το σπίτι είναι ο συνδυασμός της προσωπικής/οικογενειακής ζωής με την επαγγελματική στον ίδιο χώρο. Οι εργαζόμενοι με οικογένεια και παιδιά ήταν εκείνοι που, όπως αποδείχθηκε, αντιμετώπισαν τα περισσότερα προβλήματα υπό αυτό το καθεστώς, ενώ είχαν και τον χαμηλότερο δείκτη παραγωγικότητας. Η τηλεργασία στην Ελλάδα Πώς λειτούργησε το νέο εργασιακό μοντέλο; Ένα ακόμη ζήτημα που προβλημάτισε πολλούς εργαζομένους από το σπίτι ήταν η δυνατότητα εξέλιξης στον επαγγελματικό βίο σε συνθήκες εξ αποστάσεως εργασίας. Αρκετοί ήταν εκείνοι που θεώρησαν πως στο σπίτι δεν θα είχαν τις ίδιες ευκαιρίες με αυτές που θα είχαν αν πήγαιναν στο γραφείο. «Οι άνθρωποι οι οποίοι εργάζονται από απόσταση δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες εξέλιξης με εκείνους τους ανθρώπους οι οποίοι συναντιούνται μεταξύ τους, οπότε υπάρχει μια μεγαλύτερη εμπιστοσύνη μεταξύ τους. Ένα ακόμα στοιχείο που μετρήσαμε λοιπόν είναι αυτή η σχέση της εμπιστοσύνης και πώς αυτό το κομμάτι της εμπιστοσύνης από τον εργοδότη φάνηκε να είναι το στοιχείο το οποίο δυσκολεύει περισσότερο απ’ όλα τα άλλα την εμπειρία αυτή της τηλεργασίας. Δηλαδή, δεν νιώθουν οι εργαζόμενοι ότι όταν βρίσκονται κάπου αλλού και κάνουν τη δουλειά τους θα αναγνωριστεί η προσπάθειά τους το ίδιο όσο αν βρίσκονταν στον κλασικό χώρο εργασίας», ανέφερε σε συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η επίκουρη καθηγήτρια στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και διευθύντρια του Εργαστηρίου Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού, Ελεάννα Γαλανάκη. Τέλος, οι εργαζόμενοι συχνά ήρθαν αντιμέτωποι με λειτουργικά κόστη που σε άλλη περίπτωση θα επιβάρυναν την εταιρεία. Αυξήθηκαν κατά πολύ οι λογαριασμοί ρεύματος, θέρμανσης και τηλεφώνου, ενώσυχνά κλήθηκαν να πληΑρκετές είναι οι εταιρείες ανά τον κόσμο που εξετάζουν πλέον το ενδεχόμενο καθιέρωσης ενός μικτού εργασιακού μοντέλου που θα συνδυάζει την τηλεργασία με την εργασία σε γραφείο 56 ΙΟΥΝΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ 2021 businessHR
RkJQdWJsaXNoZXIy ODAxNzc=