Στην ανθρώπινη ιστορία η οικογενειακή επιχείρηση αποτελεί την πρώτη μορφή οικονομικού και παραγωγικού θεσμού,με τεράστιο ειδικό βάρος. του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου Oι οικογενειακές επιχειρήσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελούν πάνω από το 60% έως 90% του συνόλου των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων Στο κορυφαίο έργο του, ο αείμνηστος Ludwig von Mises (18811973), αναφερόμενος στην «Ανθρώπινη Δράση» (Human Action), τονίζει από τις πρώτες γραμμές ότι ο άνθρωπος επιδιώκει να ικανοποιεί επιθυμίες, να ξεπερνά δύσκολες καταστάσεις, να δημιουργεί αξίες και να προσφέρει όσο μπορεί ορθολογικές απαντήσεις σε ερωτήματα που θέτει το εγώ του. Συνεπώς, η ανθρώπινη δράση είναι μια ενσυνείδητη προσπάθεια με συγκεκριμένο στόχο: αυτόν της εξεύρεσης λύσεων, όσο γίνεται πιο αποτελεσματικών, σε προβλήματα επιβίωσης αλλά και βελτίωσης της ζωής του ανθρώπου. Στο πλαίσιο αυτό, η οικογένεια ως σύνολο συγκεκριμένων ανθρώπων που έχουν κοινούς στόχους, είναι πριν απ’ όλα κύτταρο ζωής. Στη βάση αυτής της λογικής, η οποία αποτελεί και το θεμέλιο της επιχειρηματικότητας, η οικογενειακή επιχείρηση είναι από ιστορικής πλευράς ο πρώτος θεσμός επιχειρηματικού σχηματισμού. Ένας θεσμός, εξάλλου, που τοποθετεί το ανθρώπινο κεφάλαιο στην καρδιά των αξιών του, δίνοντας σάρκα και οστά και στον κοινωνικό-οικονομικό ρόλο της οικογένειας. Με αυτήν την τελευταία να έχει υπάρξει κορυφαίο πολυεργαλείο ανάπτυξης και προόδου. Όχι βέβαια και χωρίς προβλήματα που χαρακτηρίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Δεν προκαλεί έτσι καμιά έκπληξη το γεγονός ότι η οικογενειακή επιχείρηση θεωρείται πολύτιμο κύτταρο της παγκόσμιας οικονομίας. Και από την άποψη αυτή, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι οικογενειακές επιχειρήσεις έχουν σημαντική συμμετοχή στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και της Ελλάδας. Στη δε χώρα μας, οι οικογενειακές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε όλο το φάσμα των κλάδων, από τη βιομηχανία και το εμπόριο, έως τη ναυτιλία και τις υπηρεσίες. Στις χώρες της Βόρειας, Νότιας και Δυτικής Ευρώπης η ευαισθητοποίηση σχετικά με την ετερογένεια των οικογενειακών επιχειρήσεων είναι περισσότερο διαδεδομένη και αυτές πλέον αποτελούν ξεχωριστή οντότητα στον δημόσιο διάλογο. Αντίθετα, στην Ανατολική Ευρώπη οι οικογενειακές επιχειρήσεις εξομοιώνονται με τις ΜΜΕ και ως εκ τούτου δεν χαίρουν ειδικής μεταχείρισης. Όπως υποστηρίζει ο δρ Ιωάννης Κίκας, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Αιγαίου, σε αρκετές χώρες της Ευρώπης έχουν αναπτυχθεί διακριτοί φορείς για τη στήριξη της οικογενειακής επιχειρηματικότητας, όπως: uΔίκτυα Οικογενειακών Επιχειρήσεων, με σκοπό τη δικτύωσή τους, την ανταλλαγή πληροφοριών, καθώς το lobbying με διάφορες ομάδες-στόχους, όπως το ευρύ κοινό, οι κυβερνήσεις αλλά και άλλες ομάδες πίεσης uΟργανώσεις Εργοδοτών ή τμήματα επιμελητηρίων που αναγνωρίζουν το γεγονός ότι ένας σημαντικός αριθμός από τις επιχειρήσεις-μέλη τους αποτελούν οικογενειακές επιχειρήσεις uΠάροχοι υπηρεσιών υποστήριξης, όπως πανεπιστήμια που έχουν δημιουργήσει μαθήματα ή και εξειδικευμένα προγράμματα σπουδών για τη διοίκηση οικογενειακών επιχειρήσεων και ταυτόχρονα επενδύουν στην έρευνα για την οικονομική και κοινωνική συνεισφορά αυτών των επιχειρήσεων, τη διοίκηση και τη διακυβέρνηση τους, τη διαδοχή, τις σχέσεις οικογένειας-επιχείρησης, την καινοτομία, την ανταγωνιστικότητα, και τη διεθνοποίησή τους. Με την εξωστρέφεια να αποτελεί σήμερα μέγα ζητούμενο όχι μόνον στην Ε.Ε. αλλά και σε αναδυόμενες οικονομίες όπως αυτές της Κίνας, των Ινδιών και άλλων αναπτυσσόμενων ασιατικών κυρίως χωρών. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να πούμε ότι ύστερα από πρόταση-γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ε.Ε., στη σημερινή Ένωση, ως οικογενειακή επιχείρηση θα πρέπει να προσδιορίζεται εκείνη όπου η πλειοψηφία (άμεση ή έμμεση) των δικαιωμάτων λήψης αποφάσεων ανήκει στο φυσικό πρόσωπο (ή πρόσωπα) που ίδρυσε την επιχείρηση ή είναι κύριος του εταιρικού κεφαλαίου της ή στον/στη σύζυγο του, στους γονείς του, στα τέκνα του ή στους άμεσους κληρονόμους των τέκνων του και, ταυτόχρονα, ένας εκπρόσωπος της οικογένειας ή των συγγενών συμμετέχει επίσημα στη διαχείριση ή στη διοίκηση της επιχείρησης. Σύμφωνα πάντα με την πιο πάνω έρευνα και γνωμοδότηση της ΟΚΕ, προκύπτει πως οι οικογενειακές επιχειρήσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης - για όσες χώρες υπάρχουν στοιχεία: uαποτελούν πάνω από το 60% έως 90% του συνόλου των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων uαπασχολούν από το 40% έως το 50% του συνόλου των εργαζομένων uσυνεισφέρουν περίπου τα 2/3 του ΑΕΠ, ποσοστό ιδιαίτερα σημαντικό και ζωτικό για την ανάπτυξη και το βαθμό απασχόλησης σε μια δεδομένη οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνεπώς φαίνεται πως δίνει ιδιαίτερη σημασία στις οικογενειακές επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο του ενδιαφέροντός της ίδρυσε, το 1997, το European Family Businesses, που αποτελεί οργανισμό της. Σκοπός του «η προαγωγή της ανάπτυξης και της συνέχειας των οικογενειακών επιχειρήσεων στην Ευρώπη, μέσω ενός ευρωπαϊκού προγράμματος βασισμένου στην ελευθερία, τις κοινές αξίες, τους κανόνες δικαίου, την ευημερία και την κοινωνική δικαιοσύνη». Πρόκειται για μια πρωτοβουλία στόχος της οποίας είναι η καλλιέργεια και η ανάπτυξη πνεύματος επιχειρηματικότητας και ανάληψης ατομικών ευθυνών, στοιχεία που οριοθετούν, όπως έχουμε γράψει και στο παρελθόν, την έννοια της κοινωνίας που επιχειρεί και αντιμετωπίζει έτσι προβλήματα απασχόλησης και γιατί όχι πολύπλευρης προσωπικής ολοκλήρωσης. Και αυτό σε μια ανατρεπτική από τεχνολογικής και πνευματικής πλευράς εποχή όπου, ως γνωστόν, πολύς λόγος γίνεται για την επανάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), τις νανοτεχνολογίες, την επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής, τις νέες μεθόδους πρόληψης ασθενειών και προστασίας της υγείας και, βέβαια, την ανάδειξη νέων μορφών και μεθόδων Παιδείας, όταν η γνώση είναι ήδη κορυφαία πρώτη ύλη. Υπό τις παραπάνω νέες συνθήκες, είναι ηλίου φαεινότερον ότι η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με νέες και μάλλον πολύπλοκες προκλήσεις, οι οποίες ως εκ της φύσεώς τους απαιτούν σοβαρούς και υπεύθυνους χειρισμούς και όχι μέτρα και θεσμικές αποφάσεις που ικανοποιούν μια λαϊκίστικη και αμαθή γαλαρία. Ο νοών νοείτω. Οικογενειακή Επιχείρηση Ένας ιστορικός θεσμός σε μετάβαση… 50 #32 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2024 SPECIAL EDITION FAMILY BUSINESS άποψη € € € € € € € € € € € € € €
RkJQdWJsaXNoZXIy ODAxNzc=