Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) δεν είναι μόνο η σημαντικότερη ετήσια εκθεσιακή εμπορική εκδήλωση της χώρας που γίνεται στη συμπρωτεύουσα, είναι το μεγαλύτερο εμπορικό γεγονός των Βαλκανίων. Όπως πολύ εύστοχα έγραψε ο δρ Κυριάκος Πορζικίδης, διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΘ-HELEXPO A.E., η έκθεση είναι μοχλός ανάπτυξης και πολλαπλασιαστής της οικονομίας, είναι όχημα διεθνοποίησης και γεννήτωρ γεγονότων. Γράφει η Βενετία Σακελλαρίου Η ιστορία της ΔΕΘ είναι συνυφασμένη με την ιστορία της Ελλάδας και ξεκινά το 1926. Η χώρα, εκείνη την περίοδο, βρισκόταν σε πολιτική και οικονομική αστάθεια και η Θεσσαλονίκη μετρούσε ακόμα τις πληγές της από τους πολέμους και την καταστροφική πυρκαγιά του 1917, ενώ παράλληλα προσπαθούσε να διαχειριστεί τα πλήθη των Ελλήνων προσφύγων που έφταναν από τη Μικρά Ασία μετά την καταστροφή του 1922. Την ιδέα για την υλοποίηση μιας «διεθνούς ετησίας εμποροπανηγύρεως» εμπνεύστηκε ο καθηγητής Ζωολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και βουλευτής Νικόλαος Γερμανός (1864-1935), ο οποίος αφιέρωσε όλη του τη ζωή στο σκοπό αυτό. Η πόλη, παρότι διένυε μια δύσκολη περίοδο, είχε όλα τα χαρακτηριστικά που θα συνέβαλλαν στην επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος και μπορούσαν να οδηγήσουν σε ένα καλύτερο μέλλον. Βρισκόταν σε καίρια γεωγραφική θέση, αποτελούσε σημαντικό λιμάνι, συνδεόταν με τα Βαλκάνια και τη Δυτική Ευρώπη, ήταν πολύγλωσση και πολυεθνική. Την αρχική ιδέα του Γερμανού για τη διοργάνωση της έκθεσης στην πρωτεύουσα της Βόρειας Ελλάδας στήριξαν απόλυτα οι τοπικοί φορείς και οι επιχειρηματίες της πόλης και, στις 30 Απριλίου 1925, το αίτημά του έγινε δεκτό και έλαβε τη σχετική άδεια από το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Η τότε κυβέρνηση Σοφούλη έκρινε ότι, για πολιτικούς και στρατιωτικούς λόγους, έπρεπε να υπάρξει ενθάρρυνση στις αναπτυξιακές δραστηριότητες που αφορούσαν τη Βόρεια Ελλάδα και κυρίως τη Θεσσαλονίκη, η οποία είχε αποκοπεί από την υπόλοιπη ενδοχώρα μετά την απελευθέρωσή της. Έτσι, η ΔΕΘ ιδρύθηκε ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, βάσει του νόμου 5184, με πρόεδρο τον Δημήτρη Βαρλαμίδη και γενικό διευθυντή τον άνθρωπο που την οραματίστηκε, τον Νικόλαο Γερμανό. Η πρώτη έκθεση Τα εγκαίνια της πρώτης ΔΕΘ έγιναν την Κυριακή 3 Οκτωβρίου 1926. Η έκθεση πραγματοποιήθηκε σε ένα χώρο έκτασης 38 στρεμμάτων που παραχώρησε το Γ΄ Σώμα Στρατού, στην περιοχή Στρατηγείο, την τοποθεσία που βρίσκεται σήμερα η πλατεία Βέμπο (πρώην Πεδίο του Άρεως), ακριβώς απέναντι από τις εγκαταστάσεις της ΕΤ3 (εκεί βρισκόταν τότε το κτίριο της Ηλεκτρικής Εταιρείας, που πλέον έχει κατεδαφιστεί). Στον ίδιο χώρο πραγματοποιήθηκαν οι 14 από τις 15 συνολικά εκθέσεις που διοργανώθηκαν προπολεμικά. Η πρώτη ΔΕΘ καταλάμβανε ένα χώρο 7.000 τ.μ., είχε 600 εκθέτες και την επισκέφθηκαν πάνω από 150.000 άνθρωποι, αριθμός σημαντικός για την εποχή. Στους στεγασμένους εκθεσιακούς χώρους υπήρχαν 9 περίπτερα για ελληνικές και ξένες συμμετοχές και περίπου 30 ανεξάρτητες προσωρινές κατασκευές, που χρησιμοποιήθηκαν για μεμονωμένες ή ομαδικές συμμετοχές. Σε περίοπτη θέση βρισκόταν το Προσφυγικό Περίπτερο, στο οποίο παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά έργα Μικρασιατών καλλιτεχνών. Την ελληνική τέχνη είχαν ήδη αρχίσει να μπολιάζουν η τέχνη της ταπητουργίας και η κεραμική τέχνη της Μικράς Ασίας. Οι συμμετοχές των εκθετών ήταν κυρίως ελληνικές, καθώς από το εξωτερικό δύο μόνο χώρες είχαν ανταποκριθεί στο κάλεσμα, η Βουλγαρία και η Σοβιετική Ένωση. Το γεγονός αυτό σχολιάστηκε έντονα στον Τύπο της εποχής και παρ’ ολίγον να κοστίσει στις παραδοσιακά στενές σχέσεις που διατηρούσε η χώρα μας με τη Σερβία. Ο αρθρογράφος Δημήτριος Σάντης, στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Μακεδονία, έγραψε δηκτικά: «Επέλεξαν (οι Σέρβοι) να αγνοήσουν την ελληνική εμπορική έκθεση, παρότι θα έπρεπε να επιδείξουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθώς η Ελλάδα κατέχει την πέμπτη θέση στη λίστα των χωρών του εξαγωγικού τους εμπορίου (...) Εκείνοι, αντί να επιδιώξουν στενότερη εμπορική συνεργασία με την Ελλάδα, προτίμησαν να ενδιαφερθούν για τις εσωτερικές ανωμαλίες της χώρας (...) Οι Σέρβοι, όπως και όλοι οι πέραν του Δουνάβεως Νοτιοσλάβοι, προσπαθούν να ενισχύσουν εμπορικώς με κάθε τρόπον τους λιμένας της Δαλματίας, φρονούντες ότι εκεί ευρίσκεται η μόνη φυσική διέξοδος της Νοτιοσλαβίας προς τη θάλασσαν και δι’ αυτό παρεμβάλλουν κάθε δυνατό πρόσκομμα εις την ενίσχυσιν του σερβικού εμπορίου με διεύθυνσιν την Θεσσαλονίκην». Σε αντίθεση με τα παραπάνω, τα σχόλιά του για τη βουλγαρική συμμετοχή ήταν διθυραμβικά. Ο ραδιοφωνικός σταθμός Στην πρώτη διοργάνωση της έκθεσης ο ραδιοηλεκτρολόγος Χρήστος Τσιγκιρίδης, Έλληνας της διασποράς που επαναπατρίστηκε το 1925, στήνει έναν ραδιοφωνικό πομπό, παρουσιάζοντας στους επισκέπτες τον πρώτο ελληνικό ραδιοφωνικό σταθμό και, πλέον, όλοι μαθαίνουν για τα «ερτζιανά». Η μπίρα Φιξ, σύμφωνα με τον δόκτορα Ποζρικίδη, γνωρίζει στιγμές δόξας στο περίπτερό της, καθώς οι λάτρεις της την απολαμβάνουν με κόστος 1 δραχμή το ποΔΕΘ Μικρές ιστορίες… ενός τήρι, ενώ η Nestlé μοιράζει στους μικρούς επισκέπτες της έκθεσης δωρεάν γάλα. Η ανέχεια εκείνη την εποχή στη χώρα ήταν πολύ μεγάλη, οπότε μπροστά από το περίπτερο της Nestlé σχηματίζονταν ατελείωτες ουρές παιδιών με τις οικογένειές τους. Την ίδια χρονιά, επίσης, η εταιρεία Ε. Χριστοδούλου-Παστέρ παρουσιάζει στη ΔΕΘ τη «θεραπεία συφιλίδος με το ελληνικό βισμούθιο». Η έκθεση γνωρίζει τέτοια επιτυχία, που ο Τύπος της εποχής γράφει: «Κάθε Έλλην έχει ιστορικό καθήκον να επισκεφτεί την 1η ΔΕΘ που εμπνέει αληθινά αισθήματα εθνικής υπηρηφάνειας» και τη διαφημίζει ως κάτι πολύ πιο σημαντικό από ένα μεγάλο εμπορικό γεγονός ή μια πολιτιστική ατραξιόν. Στη διοργάνωση που ακολούθησε την επόμενη χρονιά δεν συμμετείχε η Σοβιετική Ένωση, αλλά έλαβαν μέρος τέσσερις νέες χώρες: η Πολωνία, η Ελβετία, η Ρουμανία και η Ουγγαρία. Οι εκθέτες έφτασαν τους 1.000 και οι επισκέπτες υπερδιπλασιάστηκαν. Το ενδιαφέρον του κοινού κέρδισε το περίπτερο του Αγίου Όρους, το οποίο πουλούσε αγιογραφίες, έλαια, μπαχαρικά και βότανα ως παυσίπονα και ιάματα. Η διοργάνωση, έως περίπου τα μέσα της διάρκειάς της, πήγαινε πολύ καλά, όταν ξαφνικά το απόγευμα της 27ης Σεπτεμβρίου έγινε μια διακοπή ρεύματος που βύθισε για ώρες τη μισή έκθεση στο σκοτάδι. Τα δημοσιεύματα της επόμενης μέρας, επικαλούμενα έκτακτο ανακοινωθέν του Γ΄ Σώματος Στρατού, έγραψαν «η Θεσσαλονίκη διέτρεξε μεγάλο κίνδυνο», καθώς ομάδα Κομιτατζήδων σχεδίαζε να χτυπήσει την κατάμεστη ΔΕΘ, «σερβικά ιδρύματα, το Κυβερνείο, το Στρατηγείο και τας αποθήκας Πυρομαχικών». Το 1928, ήταν η πρώτη χρονιά που τη ΔΕΘ επισκέφθηκε ο πρωθυπουργός. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος μετέβη στη Θεσσαλονίκη, επιστρέφοντας από το Βελιγράδι, για businessfocus Ν. Γερμανός Άποψη της 1ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης το 1926 Χρ. Τσιγκιρίδης 36 #35 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2024 ΑΦΙΕΡΩΜΑ 88η ΔΕΘ «Made in Germany»
RkJQdWJsaXNoZXIy ODAxNzc=