την πρωτογενή παραγωγή δευτικό επίπεδο, δημιουργεί δυσχέρειες στην παρακολούθηση των τεχνολογικών εξελίξεων και τη δυνατότητα πρακτικής υιοθέτησής τους. Επιπλέον, συνεπάγεται βραχύτερο χρονικό ορίζοντα στη διαδικασία αξιολόγησης μακροχρόνιων αποφάσεων, με αποτέλεσμα μικρότερη διάθεση επένδυσης χρόνου, κόπου και χρημάτων για επιχειρηματική επέκταση, νέο εξοπλισμό, νέο ανθρώπινο κεφάλαιο και υιοθέτηση των νέων μεθόδων και τεχνολογιών. Για το μετριασμό του προβλήματος της γήρανσης των αγροτών απαιτείται κατ’ αρχάς γενική βελτίωση της οικονομικής βιωσιμότητας των αγροτικών μονάδων, ώστε να καταστούν ελκυστικές επιλογές για τη νέα επιχειρηματικότητα. Παράλληλα, χρειάζεται ειδική μέριμνα για τα άτομα που βρίσκονται ουσιαστικά εγκλωβισμένα στον αγροτικό τομέα, διενεργώντας μια επιχειρηματικότητα ανάγκης που δεν μπορεί να καταστεί οικονομικά βιώσιμη. Εάν δεν μπορεί να επιτευχθεί η μετακίνηση αυτών των ατόμων σε άλλους τομείς, θα χρειαστεί εντονότερη κινητροδότηση για την οργάνωσή τους σε συλλογικούς φορείς (συνεταιρισμούς και ομάδες παραγωγών), ώστε δια της συνεργασίας να καταστεί η παραγωγή τους οικονομικά βιώσιμη έως το πέρας του εργασιακού τους βίου. Τέλος, για την αποφυγή του κινδύνου μιας απότομης μείωσης της ελληνικής αγροτικής παραγωγής, λόγω της μαζικής εξόδου υπερηλίκων αγροτών, πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες κινητροδότησης για είσοδο νέων επιχειρηματιών στον κλάδο, συγχωνεύσεις αγροτικών εκμεταλλεύσεων και μεταβιβάσεις/κληροδοτήσεις και ενοικιάσεις των αγροτικών γαιών σε ενεργούς αγρότες. 3Πολύ χαμηλό επίπεδο τεχνικής εκπαίδευσης αγροτών Το 2020, μόλις το 0,7% των διαχειριστών αγροτικών μονάδων είχε πλήρη αγροτική εκπαίδευση και το 5,2% μια βασική εκπαίδευση για την αγροτική παραγωγή. Το υπόλοιπο 94,1% δεν είχε κανενός είδους εκπαίδευση στην απασχόλησή του, παρά μόνο πρακτική εμπειρία. Το πολύ χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο των αγροτών αποτελεί ένα διττό πρόβλημα. Αφενός, τα άτομα χαμηλού γενικού εκπαιδευτικού επιπέδου είναι πολύ δυσκολότερο να μετακινηθούν σε άλλου είδους δραστηριότητες, εφόσον η τρέχουσα δραστηριότητα δεν είναι οικονομικά βιώσιμη. Αφετέρου, άτομα με μη επαρκή τεχνική εκπαίδευση είναι δυσκολότερο να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις της τεχνολογίας στον τομέα τους και, ακόμα κι αν μάθουν γι’ αυτές, είναι σχεδόν αδύνατον να τις υιοθετήσουν, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο σημαντική μόνιμη τεχνολογική υστέρηση στο σύνολο του αγροτικού τομέα. Οι προτεινόμενες λύσεις για το ζήτημα της τεχνικής εκπαίδευσης περιλαμβάνουν την κινητροδότηση και την ενίσχυση των αγροτικών επιστημόνων να ασχοληθούν οι ίδιοι με την αγροτική παραγωγή, με ταυτόχρονη εξέταση μιας ενδεχόμενης προσαύξησης των εισακτέων στα σχετικά τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τη γενναία επαύξηση της συνολικής χωρητικότητας της αγροτικής επαγγελματικής κατάρτισης και την εντατικοποίηση της τεχνικής κατάρτισης και δια βίου μάθησης των υπαρχόντων αγροτών, σε μόνιμη βάση με παράλληλη παροχή ισχυρών κινήτρων συμμετοχής. 4Υστέρηση σε επενδύσεις φυσικού κεφαλαίου και υιοθέτηση νέων τεχνολογιών Όπως συνέβη και στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας, ο ελληνικός αγροτικός τομέας συμπίεσε σημαντικά τις επενδυτικές του δαπάνες κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, καταφέρνοντας μόλις τα τελευταία χρόνια να επιτύχει επενδυτική ένταση ανάλογη με τους ομολόγους του στην υπόλοιπη Ε.Ε. Επιπλέον, ο έντονος κατακερματισμός σε μικρές αγροτικές εκμεταλλεύσεις συνεπάγεται αναποτελεσματική επενδυτική συμπεριφορά και χαμηλότερο μέσο βαθμό χρησιμοποίησης του νέου κεφαλαιακού εξοπλισμού. Ο περιορισμός του ρυθμού απόκτησης νέου φυσικού κεφαλαίου και μάλιστα σε μια περίοδο ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας σημαντικής υστέρησης στην ανάπτυξη των απαραίτητων νέων υποδομών και την υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών από τον εγχώριο παραγωγικό τομέα. Η αδυναμία επενδύσεων σε νέο και σύγχρονο κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, για να ενσωματωθούν οι τεχνολογικές εξελίξεις στον αγροτικό τομέα και να υιοθετήσει τις νέες παραγωγικές μεθόδους, αποτελεί κύρια απόρροια του μικρού μεγέθους των ελληνικών αγροτικών εκμεταλλεύσεων, αλλά και της μεγάλης ηλικίας της πλειονότητας των Ελλήνων αγροτών. Παράλληλα, είναι εφικτός ένας μετριασμός της αναποτελεσματικότητας των επενδύσεων του, εφόσον αυτός οργανωθεί περισσότερο σε συλλογικούς φορείς. 5Δυσμενής εξέλιξη του κόστους παραγωγής Η παγκόσμια πληθωριστική κρίση των τελευταίων ετών είχε ασύμμετρα μεγαλύτερη ένταση σε μια σειρά από βασικές εισροές για την αγροτική παραγωγή, με προεξέχουσες την ενέργεια, τα λιπάσματα και τις ζωοτροφές, ενώ το σύνολο των εισροών του αγροτικού τομέα είχε μεταβολές κόστους που ξεπερνούσαν τον πληθωρισμό. Έτσι, το ήδη δραστικά περιορισμένο περιθώριο εισοδήματος για τους Έλληνες αγρότες συμπιέστηκε ακόμα περισσότερο, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του κόστους μεταφέρθηκε στις τιμές των αγροτικών προϊόντων και των παραγώγων τους. Με δεδομένο ότι η χώρα μας δεν μπορεί να επηρεάσει τις διεθνείς τιμές των εισροών, δεν υπάρχουν σημαντικά περιθώρια πολιτικής για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Υπάρχουν, όμως, δυνατότητες προσωρινών δημοσιονομικών μέτρων για τον περιορισμό των επιπτώσεών του στην αγροτική Το 2023, απασχολήθηκαν στον κλάδο περισσότερα από 461 χιλιάδες άτομα, με το μερίδιο στη συνολική απασχόληση να φτάνει στο 11%. Τα τελευταία τρία έτη παρατηρείται μια τάση αύξησης της απασχόλησης στον αγροτικό τομέα, χωρίς όμως αυτό να αντικατοπτρίζεται στην αντίστοιχη μεταβολή στην αξία παραγωγής Αξία παραγωγής και ΑΠΑ ανά απασχολούμενο* στον Αγροτικό Τομέα (€, ίσης αγοραστικής δύναμης σε σταθερές αξίες 2015**) *Σε όρους ετήσιας ιδοσύναμης απασχόλησης **Όλες οι εμφανιζόμενες χρηματικές αξίες έχουν μετασχηματιστεί, ώστε να αντικατοπτρίζουν τη μέση αγοραστική δύναμη του ευρώ στην ΕΕ-27 το 2015. Πηγή: Eurostat, επεξεργασία διαΝΕΟσις 49 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2024 #36
RkJQdWJsaXNoZXIy ODAxNzc=