Σοκ στις αγορές, από τα χρηματιστήρια και το εμπόριο έως την αγορά ομολόγων, προκάλεσε η επιβολή δασμών από τον πρόεδρο Τραμπ, σε εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Πού θα καταλήξει ο εμπορικός πόλεμος που ξέσπασε κανείς δεν μπορεί να προβλέψει. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι το υψηλότερο κόστος θα πληρώσουν οι καταναλωτές, αλλά και οι επιχειρήσεις θα επωμιστούν ένα μέρος των δασμών, για να περιορίσουν την αναμενόμενη μείωση των πωλήσεών τους. Ο πρόεδρος Τραμπ χρησιμοποιεί τους δασμούς για να διορθώσει μια αδικία, όπως ο ίδιος πιστεύει, εις βάρος των ΗΠΑ, που λέγεται έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο με άλλες χώρες. «Ο κόσμος κλέβει τις Ηνωμένες Πολιτείες τα τελευταία 40 και πλέον χρόνια. Και το μόνο που κάνουμε είναι να είμαστε δίκαιοι», υπογράμμισε σε συνέντευξη που παραχώρησε στο NBC News. Από την επιβολή των δασμών οι νέοι ένοικοι του Λευκού Οίκου εκτιμούν ότι θα εισρεύσουν στο αμερικανικό ταμείο περίπου 700 δισ. δολάρια. Με τα έσοδα αυτά ο Τραμπ θέλει να αντισταθμίσει τις φορολογικές μειώσεις που σκοπεύει να προωθήσει στο Κογκρέσο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της μη κομματικής δεξαμενής σκέψης Tax Foundation, οι δασμοί που επιβλήθηκαν στην Κίνα από τον Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του και επεκτάθηκαν κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Τζο Μπάιντεν απέφεραν ετήσια έσοδα ύψους 77 δισ. δολαρίων. Οι οικονομικές αναλυτές εκτιμούν ότι οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ είναι αυτοί που θα απορροφήσουν το κόστος από τις υψηλότερες εισφορές. Για να αποφύγουν την αποδυνάμωση των κερδών τους, οι εταιρείες συχνά επιλέγουν να αυξήσουν τις τιμές και να μετακυλήσουν μέρος του κόστους αυτού στους καταναλωτές. Πού θα καταλήξει ο «πόλεμος» που ήδη έχει ξεκινήσει, ουδείς μπορεί να προβλέψει. Το σίγουρο είναι ότι το διεθνές εμπόριο επιστρέφει στην δεκαετία του ’50. Από την GATT στον ΠΟΕ Με το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου δημιουργήθηκε μαζί με το «Διεθνές Νομισματικό Ταμείο» και η «Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου», η γνωστή μας GATT. H GATT δεν ήταν οργανισμός αλλά ένα γραφείο στο πλαίσιο του ΟΗΕ με έναν και μοναδικό στόχο: την απελευθέρωση του παγκόσμιου εμπορίου διαχρονικά από μέτρα δασμολογικού και μη δασμολογικού χαρακτήρα (ήτοι διοικητικών μέτρων παρεμπόδισης-περιορισμού-φραγμών των εισαγωγών). Η πρωτοβουλία αυτή αφορούσε όμως μόνο τα κράτη εκείνα που θα συμφωνούσαν με τον εν λόγω στόχο. Κοινός παρονομαστής στην προσπάθεια αυτή ήταν η συνεννόηση ανάμεσα σε κυβερνήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως σημειώνει ο καθηγητής του ΑΠΘ και πρώην αν. Οικονομικών, Δημήτρης Μάρδας, που σκιαγράφησε σε άρθρο του το ιστορικό της προσπάθειας διεθνούς συνεννόησης στο εμπόριο. Η GATT από το 1954, μετά το «Γύρο της Γενεύης», ο οποίος προετοίμασε το έδαφος για τους επόμενους γύρους διαπραγματεύσεων, αρχίζει μια γενναία πρωτοβουλία στο συγκεκριμένο θέμα. Έτσι, το 1961 έχουμε την πρώτη σημαντική προσπάθεια πολυμερών διαπραγματεύσεων, το «Γύρο του Dillon», με τη συμμετοχή 26 κρατών, που κατέληξε σε μια μείωση των δασμών εισαγωγής κατά μέσο όρο κατά 7% το 1962, αλλά μόνο στα βιομηχανικά προϊόντα. Το 1962 έρχεται ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Τζον Κένεντι, και προτείνει αρχικά στην ΕΟΚ μια νέα μείωση των δασμών εισαγωγής κατά 50%. Αρχίζει ένας νέος πολυμερής γύρος διαπραγματεύσεων υπό την GATT, ο «Γύρος του Kennedy» (1963-67, ονομασία προς τιμήν του δολοφονηθέντος προέδρου), με στόχο τη θεαματική μείωση των δασμών εισαγωγής κατά 50%. Οι προτάσεις με αποδέκτες 62 κράτη αφορούσαν πάλι τα βιομηχανικά προϊόντα. Κατέληξαν σε μειώσεις δασμών στο 35% κατά μέσο όρο, με περίοδο εφαρμογής από το 1967 ως το 1972. Στο «Γύρο του Τόκιο» (1973-79), οι κυβερνήσεις 102 κρατών μετά από διαπραγματεύσεις καταλήγουν σε μια μείωση των δασμών εισαγωγής κατά 33% κατά μέσο όρο για την περίοδο 1980-1986. Επίσης, υπογράφουν σειρά πρωτοκόλλων που περιορίζουν τις αυθαιρεσίες στο θέμα της επιβολής μέτρων μη δασμολογικού χαρακτήρα. Με τη λήξη του γύρου αυτού, έρχονται κάποιες κυβερνήσεις νεοβιομηχανικών και αναπτυσσόμενων κρατών, ζητώντας τη μεγαλύτερη συμμετοχή τους στην όλη αυτή προσπάθεια. Πάλι μέσω της GATT οργανώνεται ένας τολμηρός γύρος, ο «Γύρος της Ουρουγουάης», με διαπραγματεύσεις που διήρκεσαν οκτώ περίπου χρόνια (1986-1994) και συμμετέχοντες 123 οντότητες (κράτη, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις κ.λπ.). Με τη λήξη των διαπραγματεύσεων οδηγείται ο πλανήτης όχι μόνο στον περιορισμό της προστασίας στο χώρο των βιομηχανικών προϊόντων, αλλά σε νέους τομείς. Έτσι εντάσσονται οι υπηρεσίες και τα αγροτικά προϊόντα στην τάση του ανοίγματος των αγορών. Παράλληλα, αποφασίζονται μέτρα για τα Πνευματικά Δικαιώματα και το Εμπόριο-Επενδύσεις. Η GATT αντικαθίσταται από τον «Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου» (ΠΟΕ). Στο σύνολο των αρμοδιοτήτων του ΠΟΕ εντάσσεται και ένας μηχανισμός διαιτησίας με στόχο την ομαλή ρύθμιση των διαΠαγκόσμια οικονομία O Τραμπ ανατρέπει τα δεδομένα πολλών δεκαετιών στο διεθνές εμπόριο φορών των κρατών σε θέματα εμπορίου. Όλο και περισσότερα κράτη συμμετέχουν στην προσπάθεια συνεννόησης - συναίνεσης με σκοπό το άνοιγμα της παγκόσμιας αγοράς. Βέβαια, αν και οι κυβερνήσεις συμφωνούν σε ένα μεγάλο σύνολο θεμάτων, οι αντιδράσεις του κόσμου και ιδίως των νέων αυξάνονται εναντίον της παγκοσμιοποίησης. Μετά από περιπέτειες, αρχίζει ένας τελευταίος πολυμερής γύρος διαπραγματεύσεων, ο «Γύρος της Ντόχα» (1996-08, με συμμετέχοντες 164 κράτη και ένα σύνολο οργανώσεων). Οι διαπραγματεύσεις, όμως, βαλτώνουν. Οι κυβερνήσεις διαπιστώνουν ότι η συνεννόηση σε πολυμερές επίπεδο γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Έτσι αρχίζουν διμερείς διαπραγματεύσεις (π.χ. ανάμεσα σε Ε.Ε. και Καναδά), που επιδιώκουν όμοιους στόχους με τις προηγούμενες προσπάθειες. Και ενώ εδώ και μισό αιώνα παλεύουν οι πάντες να οδηγηθούν σε ένα καθεστώς συνεννόησης και επίλυσης των όποιων προβλημάτων μέσω του ΠΟΕ ή διμερώς με συζητήσεις και συναινέσεις (π.χ. βλ. VERs - Εθελούσιοι Περιορισμοί Εισαγωγών), έρχεται ο πρόεδρος Τραμπ και δυναμιτίζει τα πάντα με τις μονομερείς του αποφάσεις, όπως σημειώνει ο κ. Μάρδας. businessfocus Από την επιβολή των δασμών οι νέοι ένοικοι του Λευκού Οίκου εκτιμούν ότι θα εισρεύσουν στο αμερικανικό ταμείο περίπου 700 δισ. δολάρια 26 #39 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2025
RkJQdWJsaXNoZXIy ODAxNzc=