EBEN 2020

34 GREEK CHAPTER ΕΝΩΣΗ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ Το νέο Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων της χώρας: μια προσπάθεια επίλυσης ενός χρόνιου προβλήματος Άρθρο του Γιώργου Ηλιόπουλου, Προέδρου Ένωσης Πτυχιούχων Περιβαλλοντολόγων Ελλάδας Με τις επιπτώσεις της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής να παρουσιάζονται διαρκώς γύρω μας με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των συχνότερων και εντονότερων ακραίων καιρικών φαινομένων, ο μετριασμός της αλόγιστης χρήσης των ολοένα μειούμενων φυσικών πόρων μοιάζει πιο επίκαιρος από ποτέ. Παράλληλα, ολοένα και περισσό- τερες μελέτες συνδέουν την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την αύξηση της κλιματικής αλλαγής με την έξαρση πανδημιών και συνεπώς την ανάγκη για την προστασία του. Τον Σεπτέμβριο 2020, δημοσιεύτηκε το νέο Εθνικό Σχέδιο Δια- χείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) για την περίοδο 2020 - 2030, με τη σύνταξή του να αποτελεί υποχρέωση της χώρας μας, όπως προκύπτει από την οδηγία 2008/98/ΕΚ. Κύριος στόχος του ΕΣΔΑ είναι η ανάπτυξη και ο καθορισμός της στρατηγικής, των πολιτικών, των στόχων, των κατευθύνσεων, αλλά και των κατάλληλων μέτρων που αποσκοπούν στην προ- στασία τόσο του περιβάλλοντος όσο και της ανθρώπινης υγείας. Το ΕΣΔΑ, από κοινού με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), προτάσσουν και προωθούν τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας, την προώθηση της βιώσι- μης οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, στο πλαίσιο της μετάβασης σε μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη έως το 2050. Στη συνέχεια παρατίθενται ενδεικτικά κάποια από τα βασικότερα μέτρα που πρόκειται να ληφθούν σε εθνικό επίπεδο, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί: • Εκσυγχρονισμός και εφαρμογή της «περιβαλλοντικής εισφοράς» (τέλος ταφής) στα απόβλητα που οδηγούνται σε ΧΥΤΑ - ΧΥΤΥ. • Εφαρμογή στην πράξη της αρχής «Πληρώνω όσο πετάω», τόσο με νομοθετικές ρυθμίσεις όσο και με ενίσχυση των φορέων μέσω πόρων του ΕΣΠΑ. • Ενίσχυση της Διαλογής στην Πηγή με επέκταση του δικτύου συλλογής των ανακυκλώσιμων υλικών και των βιοαποβλήτων. • Ενίσχυση και αναβάθμιση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσι- μων Υλικών (ΚΔΑΥ). • Δημιουργία επαρκούς εθνικού δικτύου Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) σε όλη τη χώρα, καθώς σήμερα λειτουργούν μόλις 5 μονάδες. Ωστόσο, προβλέπεται η λειτουργία άλλων 30- 38 μονάδων μέχρι το τέλος του 2023. • Προώθηση της παραγωγής εναλλακτικών δευτερογενών καυσί- μων από τις ΜΕΑ και τα υπολείμματα των ΚΔΑΥ. • Ορισμός ρευμάτων σχετικών με τα βιομηχανικά απόβλητα που δύνανται να αποτελέσουν δευτερογενή πρώτη ύλη ή εναλλακτικό καύσιμο από βιομηχανικές εγκαταστάσεις ανά την Ελλάδα. • Δημιουργία και οργάνωση χώρων υγειονομικής ταφής επικίν- δυνων αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ) μέχρι το 2022-23 (συμπεριλαμβα- νομένης της ασφαλούς διάθεσης των αποβλήτων αμίαντου), ανυπαρξία των οποίων επιφέρει μεγάλα πρόστιμα στη χώρα μας από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. • Ευαισθητοποίηση των πολιτών και ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην ανακύκλωση, με απώτερο σκοπό την υιοθέτηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας. Έμφαση πρόκειται να δοθεί στην εκτροπή αποβλήτων από την υγειονομική ταφή, καθώς η Ελλάδα συνεχίζει να απέχει πολύ από το στόχο του 26% που είχε αρχικά τεθεί για το 2020, ενώ φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντική η διαφορά με τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ε.Ε. (78% διάθεση αποβλήτων σε ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ, έναντι 23% εν συγκρίσει με την Ε.Ε. των 28, σύμφωνα με δεδομένα που αφορούν το 2018). Μάλιστα, προς την κατεύθυνση αυτή η Ελλάδα σκοπεύει όχι μόνο να μη χρησιμοποιήσει τη δυνατότητα παρεκκλίσεων που της παρέχεται από την Οδηγία (ΕΕ) 2018/850 για μετάθεση του στόχου μείωσης της ποσότητας των αστικών αποβλήτων που διατίθενται με υγειονομική ταφή στο 10% μέχρι το 2040, αλλά αντιθέτως προσδοκά, μέσω των μέτρων που πρό- κειται να επιβάλει, τη μεταφορά αυτής της προθεσμίας στο 2030. Βέβαια, ενώ σε όλα τα σενάρια έχει γίνει παραδοχή για αναμε- νόμενη μείωση της παραγωγής σε σχέση με το 2020 λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, δεν φαίνεται να έχει ληφθεί υπόψη η επιβάρυνση της χώρας με το ανάλογο φορτίο που πρόκειται να προκύψει λόγω της απόρριψης μασκών και λοιπού εξοπλισμού προστασίας (π.χ. γάντια, ασπίδες). Σύμφωνα μάλιστα με τη γενική σύσταση, η οποία ορίζει πως για να αποτραπεί το ρίσκο επιμό- λυνσης των εργαζομένων στα διάφορα στάδια διαχείρισης, τα απορρίμματα αυτά οφείλουν να τοποθετούνται στον γενικό κάδο, αναμένεται πως ο όγκος τους θα είναι ιδιαίτερα σημαντικός, ειδι- κά αν αναλογιστεί κάποιος ότι παραμένει σχετικά ασαφές ακόμα πότε θα μπορέσουμε να απαλλαγούμε πλήρως από τον κίνδυνο της πανδημίας. Η διαχείριση των αποβλήτων στη χώρα μας με τρόπο βιώσιμο για το περιβάλλον, τον άνθρωπο και την οικονομία, είναι ένα χρόνιο και δυσεπίλυτο πρόβλημα, που όμως με το νέο ΕΣΔΑ φαίνεται πως μπαίνει σε μια άλλη φάση, προς την κατεύθυνση της επίλυσης. Ωστόσο, πέραν των δομικών παρεμβάσεων και θεσμικών αλλαγών που προκρίνονται και είναι σαφώς απαραίτητες, αναγκαία είναι και η συμβολή όλων μας, τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο οργανισμού/εταιρείας. ΕΝΩΣΗ ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ