greenbusiness Διεθνή όργανα, εθνικές κυβερνήσεις, οργανώσεις, φορείς αλλά και επιχειρήσεις -τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς- έχουν δηλώσει ξεκάθαρα και έμπρακτα τη δέσμευσή τους στην προστασία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος. Ο δρόμος, όμως, φαντάζει αρκετά μακρύς. Γράφει η Μελίνα Κατσαλούλη Οι διεθνείς πρωτοβουλίες για την προστασία τουΠεριβάλλοντος είναι το σημείο που αξίζει να σταθεί κανείς με αφορμή την ΠαγκόσμιαΗμέραΠεριβάλλοντος, που γιορτάζεται κάθε χρονιά στις 5 Ιουνίου. Τα ανησυχητικά στοιχεία για την εξέλιξη του κλίματος λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, η κατασπατάληση φυσικών πόρων, η ρύπανση των θαλασσών είναι αναμφισβήτητα δεδομένα. Από την άλλη πλευρά, εθνικές κυβερνήσεις, οργανώσεις, φορείς αλλά και ένας σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων αναλαμβάνουν δράση με μια σειρά μέτρων που έχουν ως στόχο την υιοθέτηση αειφόρων πρακτικών που θα μειώσουν το ανθρώπινο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Εκτός από το κομμάτι της μείωσης της εκπομπής ρύπων, μεγάλη συζήτηση γίνεται για την ανεξέλεγκτη χρήση πλαστικού που συχνά καταλήγει στις θάλασσες. Ήδη αρκετές μεγάλες εταιρείες αλλάζουν τις συσκευασίες των προϊόντων τους, είτε καταργώντας το πλαστικό είτε υιοθετώντας υλικά πιοφιλικά στο περιβάλλον. Το παράδειγμα της Loop Industries, μιας εταιρείας που παράγει «πράσινα» πλαστικά και η συνεργασία της με εταιρείες-κολοσσούς όπως η Coca-Cola και η Nestlé για την παραγωγή eco friendly συσκευασιών, αποτελεί μια από ελπιδοφόρα εξέλιξη. Σημαντικό βήμα αποτελεί και η δέσμευση μεγάλων πολυεθνικών ομίλων που δραστηριοποιούνται τόσο στον τομέα της ένδυσης όπως π.χ. οι Inditex και η H&M, οι οποίοι έχουν προχωρήσει στην υιοθέτηση καλών πρακτικών όπως η ανακύκλωση ρούχων, η προμήθεια πρώτων υλών από βιώσιμες πηγές, αλλά και η δημιουργία ενδυμάτων μεγαλύτερης αντοχής που παράλληλα μπορούν να ανακυκλωθούν ευκολότερα. Στην αγορά τροφίμων, εταιρείες όπως η Lost Sheep Coffee, που δραστηριοποιείται στην κατηγορία του καφέ, ανέπτυξαν συσκευασίες που μπορούν να κομποστοποιηθούν. Παράλληλα, μεγάλες εταιρείες συμμαχούν, για να ευαισθητοποιήσουν τους καταναλωτές για τα οφέλη της ανακύκλωσης σε αναδυόμενες αγορές της Αφρικής και της Ασίας. Μια ακόμα νίκη αποτελεί η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κατάργηση μέχρι το 2021 των πλαστικών συσκευασιών μίας χρήσης και οι κινήσεις για τη μείωση της κατανάλωσης της πλαστικής σακούλας. Όπως επισημαίνουν επιστημονικές έρευνες, αν συνεχιστεί η κατανάλωση πλαστικών με τους ίδιους ρυθμούς, ως το 2050 η παραγωγή τους θα αυξηθεί κατά 3,6 φορές και για κάθε κιλό ψαριού που είναι στη θάλασσα θα αναλογεί ένα κιλό πλαστικό. Επιπλέον, το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου θα κατευθύνεται για την παραγωγή πλαστικών. Η Ελλάδα Στη χώρα μας, το μεγάλο στοίχημα είναι η προστασία των θαλασσών, καθώς τα 16.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, αλλά και ο ολοένα αυξανόμενος αριθμός τουριστών, οδηγεί σε περισσότερα απορρίμματα, που σε πολλές περιπτώσεις καταλήγουν στη θάλασσα. Το 50% των απορριμμάτων που εντοπίζονται στις ελληνικές θάλασσες είναι πλαστικές σακούλες, πλαστικά μπουκάλια νερού και αλουμινένια κουτάκια αναψυκτικών. Σύμφωνα με τημελέτη του WWF, η χώρα μας καταναλώνει περίπου 0,6 εκατομμύρια τόνους πλαστικών το χρόνο και ανακυκλώνει μόλις το 20%. Μία έρευνα που προέκυψε από τα στοιχεία 80 καθαρισμών στην Ελλάδα καταδεικνύει ότι το πιο κοινό υλικό ρύπανσης είναι τα πλαστικά (4351%), ενώ ακολουθεί το χαρτί (13-18%) και το αλουμίνιο (7-12%). Τα κυριότερα σκουπίδια που βρίσκει κανείς στις ελληνικές παραλίες είναι φίλτρα τσιγάρων, καπάκια από μπουκάλια, καλαμάκια και αναδευτήρες, πλαστικά μπουκάλια, συσκευασίες φαγητών και πλαστικές σακούλες. Η διαχείριση των πλαστικών απορριμμάτων και η ανακύκλωση συμπεριλαμβάνονται στην Εθνική Στρατηγική για τα Στερεά Απόβλητα και την Εθνική Στρατηγική για το Πρόγραμμα για την Πρόληψη Αποβλήτων, με την Ελλάδα να πρέπει μέχρι το 2020 να ανακυκλώνει το 65% των πλαστικών συσκευασιών. Την ίδια στιγμή, η ευαισθητοποίηση των πολιτών παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Ενδεικτικό είναι ότι μόλις το 34% των Ευρωπαίων δηλώνει ότι αποφεύγει την αγορά πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης. Το ποσοστό για τους Έλληνες είναι ακόμα μικρότερο και φτάνει μόλις το 24%. Ένα ενθαρρυντικό στοιχείο για τη χώρα μας είναι ότι το 2018 μειώθηκαν στην Ελλάδα οι εκπομπές ρύπων διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κατά 3,6% σε σχέση με το 2017, έναντι μέσου ρυθμού μείωσης στην Ε.Ε. 2,5%. Πρόκειται για την 7η καλύτερη επίδοση μεταξύ των 28 κρατών-μελών, με την καλύτερη επίδοση να ανήκει στην Πορτογαλία (-9%) και τη χειρότερη στη Λετονία (+0,6%). Η υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα με κεντρικό στόχο τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων διοξειδίου του άνθρακα, προσφέρει μια νότα αισιοδοξίας. Η πλαστική σακούλα Η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, το Δίκτυο Μεσόγειος SOS, η Greenpeace και το WWF Ελλάς προχώρησαν σε έναν αναλυτικό απολογισμό για την πρωτοβουλία μείωσης της χρήσης πλαστικής σακούλας. Υπολογίζεται ότι σε όλη την Ελλάδα έχει μειωθεί η χρήση της σε τεμάχια κατά περίπου 54% και σε ποσότητα πλαστικού κατά περίπου 42%. Τα αποτελέσματα θα ήταν πολύ καλύτερα, αν δεν είχαν εξαιρεθεί από το τέλος οι υπαίθριες αγορές και τα περίπτερα. Επιπλέον οι παραπάνω οργανώσεις επισημαίνουν ότι δεν υπήρξε ολοκληρωμένο πρόγραμμα ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης, και δεν έγινε από τις αρχές του 2018 η διανομή δωρεάν τσαντών. Ένα ακόμα αποθαρρυντικό στοιχείο είναι ότι πάνω από το 35% του ανταποδοτικού τέλους δεν θα επιστραφεί τελικά, λόγω παρακράτησης ΦΠΑ και επιπλέον 20% κρατήσεων από το Υπουργείο Οικονομικών. Επιπλέον, οι καταναλωτές χρησιμοποιούν τις πολύ λεπτές πλαστικές σακούλες που δεν χρεώνονται, αλλά και τις χοντρές πλαστικές σακούλες μεταφοράς, που όμως συχνά δεν επαναχρησιμοποιούν. Ειδικά στην περιφέρεια, το μέτρο φαίνεται να ατονεί. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι δύσκολα θα επιτευχθεί ο στόχος των 90 τεμαχίων πλαστικής σακούλας ανά κάτοικο, ενώ η χρήση της σκληρής πλαστικής σακούλας θα οδηγήσει στην αύξηση της ποσότητας πλαστικού που χρησιμοποιείται. Οι τέσσερις οργανώσεις εκτιμούν ότι η μείωση της πλαστικής σακούλας θα ήταν μεγαλύτερη, αν δεν είχαν εξαιρεθεί από το ανταποδοτικό τέλος τα περίπτερα και οι υπαίθριες αγορές. Θεωρούν μάλιστα αποτυχημένη την επιλογή του ΕΟΑΝ να διαθέσει τα έσοδα από το τέλος της πλαστικής σακούλας για να αγοραστούν και να διατεθούν δωρεάν επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες, εκτιμώντας ότι οι πολίτες ήδη το έχουν πράξει. Η εκτίμηση αυτή πιστοποιείται και από τα τελευταία στοιχεία του ΙΕΛΚΑ: το 2018 διατέθηκαν 11,55 εκατομμύρια τεμάχια επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες έναντι μόλις 0,95 εκατ. τεμαχίων το 2017. Με άλλα λόγια, η διάθεση επαναχρησιμοποιούμενων τσαντών ενδεκαπλασιάστηκε το 2018 σε σύγκριση με το 2017. Σε κάθε νοικοκυριό αναλογούν 2,8 επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες έναντι 0,2 το 2017. Κοινή πεποίθηση είναι ότι θα πρέπει να επιβληθεί ανταποδοτικό τέλος και στις σακούλες πάχους 50-70. Όπως επισημαίνουν, τα καταστήματα χρεώνουν τις σακούλες αυτές (που είναι και ανθεκτικότερες) στους καταναλωτές φθηνότερα από την «κλασική» πλαστική σακούλα, χωρίς να έχουν υποχρέωση να αποδίδουν το έσοδο αυτό. «Συχνά, το λιανεμπόριο προβάλλει στα ταμεία πρώτα την επιλογή της πλαστικής σακούλας πάχους 52 μm ως “επαναχρησιμοποιήσιμης” τσάντας και μετά την επιλογή της κλασικής λεπτής πλαστικής σακούλας», αναφέρουν. Ηπρακτική αυτή θα οδηγήσει τελικώς σε ένα παράδοξο: «Το 2019 θα ελαχιστοποιηθεί το τέλος που εισπράττεται, χωρίς να ελαχιστοποιηθεί ανάλογα η χρήση πλαστικής σακούλας. Μάλιστα, η ποσότητα πλαστικού για τη χρήση πλαστικής σακούλας μπορεί να αυξηθεί. Αυτό θα είναι άλλη μια παγκόσμια πρωτοτυπία της χώρας μας». Το ΙΕΛΚΑ, από την πλευρά του, εκτιμά ότι η συνολική κατανάλωση πλαστικής σακούλας το 2018 μειώθηκε τελικά σε περίπου 115-120 σακούλες ανά κάτοικο, δεδομένου ότι μέσω των σούπερ μάρκετ πραγματοποιείται το 50% μόνο των πωλήσεων. Η εφαρμογή στο λιανεμπόριο τροφίμων (αρτοποιεία, κρεοπωλεία κ.ά.) είναι εκτεταμένη, ειδικά όταν πρόκειται για αλυσίδες. Στον κλάδο ένδυσης, οι πλαστικές σακούλες αντικαταστάθηκαν στις περισσότερες των περιπτώσεων από χάρτινες. Η εφαρμογή του μέτρου είναι πλημμελής στον κλάδο της εστίασης, με εξαίρεση, πάλι, κάποιες αλυσίδες. Περιβάλλον Ομεγάλος ασθενής Το ΙΕΛΚΑ εκτιμά ότι η συνολική κατανάλωση πλαστικής σακούλας το 2018 μειώθηκε τελικά σε περίπου 115-120 σακούλες ανά κάτοικο 36 ΙΟΥΝΙΟΣ 2019
RkJQdWJsaXNoZXIy ODAxNzc=