Ποιες οι ποικίλες πτυχές και διαστάσεις του πολέμου αυταρχισμού και δημοκρατίας για μια θέση ισχύος. του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου Τα δυτικού τύπου κράτη δικαίου βρίσκονται σε αντιπαράθεση με αυταρχικές εξουσίες σε χώρες οι οποίες, όσο η ψηφιακή εποχή απελευθερώνει την κυκλοφορία ιδεών και γνώσεων με μεγάλη ταχύτητα, θα γίνονται πιο επιθετικές Η Αμερική, όπως και η πλευρά της Ευρώπης που είναι σύμμαχός της, από καιρό τώρα βρίσκονται σε άτυπο και πολυμέτωπο πόλεμο με δυνάμεις που πρωτίστως δεν θέλουν σε καμιά περίπτωση παγκοσμιοποίηση της δημοκρατίας και του δυτικού τύπου κράτους δικαίου. Συνεπώς, στο μέτρο που ο πόλεμος αυτός έχει ως έπαθλο τη συμμετοχή στην κατανομή της παγκόσμιας εξουσίας με το μεγαλύτερο δυνατό ποσοστό, θα είναι μακράς διάρκειας και ασύμμετρος. Ως εκ τούτου, οι συντελεστές της υπεροχής στο σημερινό περιβάλλον διαφέρουν αισθητά από αντίστοιχους του παρελθόντος. Και αυτή είναι μια ζωτική διάσταση της σημερινής γεωπολιτικής πραγματικότητας, στο πλαίσιο της οποίας η αντιπαράθεση των ισχυρών χωρών αφορά το σύστημα άσκησης της εξουσίας και όχι «οράματα» κοινωνικών και άλλων μετασχηματισμών. Τα δυτικού τύπου κράτη δικαίου βρίσκονται σε αντιπαράθεσημε αυταρχικές εξουσίες σε χώρες οι οποίες, όσο ηψηφιακή εποχή απελευθερώνει την κυκλοφορία ιδεών και γνώσεων με μεγάλη ταχύτητα, θα γίνονται πιο επιθετικές. Για έναν απλό λόγο: τρέμουν μπροστά στο ενδεχόμενο της διεθνούς εξάπλωσης ιδεών ελευθερίας, δικαίωσης και περισσότερης διαφάνειας. Παρατηρείται έτσι μια σύγκρουση συστημάτων και αντιλήψεων που κάθε άλλο παρά καινούργια είναι. Από ιστορικής πλευράς, η ιστορία της οικοδόμησης διεθνών τάξεων είναι αυτή του ισχυρού ανταγωνισμού και όχι της επιθυμητής συνεργασίας. Κατά τον καθηγητήπολιτικής επιστήμης Μικαέλ Μπέκλε, «στις καλύτερες περιπτώσεις αυτός ο ανταγωνισμός πήρε τη μορφήψυχρού πολέμου, με κάθε πλευρά να αγωνίζεται για το πλεονέκτημα και να δοκιμάζει η μία την άλλη με κάθε τρόπο εκτός από τη στρατιωτική βία. Όμως σε πριν τον Ψυχρό Πόλεμο περιπτώσεις, η αντιπαράθεση τελικά οδήγησε σε πόλεμο με πυρά και τελείωσε με τη μία πλευρά να συντρίβει την άλλη. Στη συνέχεια, η νικήτρια τάξη πραγμάτων χωρίστηκε σε δύο μορφές εξουσίας και πολιτικής φιλοσοφίας, εξόχως ανταγωνιστικές, με τη φιλελεύθερη δημοκρατία να κερδίζει το παιχνίδι. Σήμερα, ένας όλο και πιο μεγάλος αριθμός υπευθύνων χάραξης πολιτικής και ειδημόνων ζητούν μια νέα συμφωνία δυνάμεων που θα διευθετήσει τα προβλήματα του κόσμου και θα διαιρέσει τον πλανήτη σε σφαίρες επιρροής. Αλλά η ιδέα μιας τάξης που δεν αποκλείει κανέναν, στην οποία δεν κυριαρχεί το όραμα καμίας δύναμης, αποτελεί μια φαντασίωση που μπορεί να υπάρξει μόνο στη φαντασία των ιδεαλιστών της παγκόσμιας διακυβέρνησης και των ακαδημαϊκών θεωρητικών. Υπάρχουν μόνο δύο τάξεις πραγμάτων υπό κατασκευή αυτή τη στιγμή -μία υπό την ηγεσία της Κίνας και μία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ- και ο ανταγωνισμός των δύο μετατρέπεται γρήγορα σε σύγκρουση της αυταρχικής διακυβέρνησης και της φιλελεύθερης δημοκρατίας, υπό οικονομικούς όρους, που είναι αυτοί μιας σχετικά ελεύθερης διεθνούς οικονομίας. Αμφότερες οι χώρες, έτσι, αυτοπροσδιορίζονται η μία εναντίον της άλλης και προσπαθούν να εμφυσήσουν τους αντίστοιχους συνασπισμούς τους με ιδεολογικά επιχειρήματα... Η Κίνα τοποθετείται ως ο υπερασπιστής της ιεραρχίας και της παράδοσης του κόσμου ενάντια σε μια παρακμιακή και άτακτη Δύση· οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκαλούν καθυστερημένα μια νέα συμμαχία για να ελέγξουν την κινεζική ισχύ και να κάνουν τον κόσμο ασφαλή για τη δημοκρατία». Στο πλαίσιο αυτής της βασικής συστημικής σύγκρουσης, υπάρχουν και δύο άλλες δυνάμεις που βρίσκονται στο προσκήνιο και οι οποίες είναι η Ευρώπη της δημοκρατίας και η Ρωσία ενός νέου τύπου αυταρχισμού. Η μεν Ευρώπη είναι μια ισχυρή οικονομική, εμπορική και πολιτιστική δύναμη, αλλά στρατιωτικά εξαρτώμενη από τις ΗΠΑ, η δε Ρωσία, την πασιφανή οικονομική και οργανωτική της αδυναμία προσπαθεί να την καλύψει με ενεργειακούς εκβιασμούς και την πυρηνική της ισχύ. Απώτερος στόχος της είναι η ισχυροποίηση της παρουσίας και επιρροής της στην Ευρασία, ώστε να αντισταθμίσει τις όποιες αδυναμίες της στη λυκοφιλία της με την Κίνα. Μέσα σε αυτό το ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον, μια θέση διεκδικεί τα τελευταία τριάντα χρόνια και το Ισλάμ, το οποίο απέχει πολύ ακόμα από το να είναι συγκροτημένη δύναμη. Στο χώρο του, εξάλλου, είναι πολύ πιθανή σύγκρουση Ιράν - Τουρκίας, με την τελευταία να αναζητεί μια θέση στο υπό εκκόλαψη περιβάλλον. Ενισχυτικός της Δύσης στις υπό διαμόρφωση σχέσεις ισχύος είναι ο ρόλος χωρών όπως η Ιαπωνία, η Αυστραλία, η Νότια Κορέα και το Ισραήλ, με άγνωστο Χ την Ινδία, η οποία για τηνώρα πάντως παραμένει η μεγαλύτερη δημοκρατία του κόσμου. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο καθηγητήςΜ.Μπέκλε προβλέπει ότι τα χρόνια που έρχονται και ανεξάρτητα από φαινόμενα όπως αυτό της πανδημίας, θα ενταθούν και οι οικονομικές αντιπαραθέσεις. Ιδιαίτερα δε μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών. Αμφότερες οι πλευρές θα προσπαθούν να επεκτείνουν τις αντίστοιχες σφαίρες επιρροής τους. Άλλες χώρες θαδυσκολεύονται όλο και περισσότερο να αντισταθμίσουν τις επιλογές τους, διατηρώντας δεσμούς με τα δύο μπλοκ. Αντίθετα, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πιέσουν τους εταίρους τους να διαλέξουν πλευρά, αναγκάζοντάς τους να αναδρομολογήσουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες τους και να υιοθετήσουν συλλήβδην το οικοσύστημα τεχνολογιών και προτύπων της τάξης πραγμάτων της μιας πλευράς. Το Διαδίκτυο θα χωριστεί στα δύο. Όταν οι άνθρωποι ταξιδεύουν από τη μία τάξη στην άλλη -αν μπορούν να λάβουν βίζα- θα εισέρχονται σε μια διαφορετικήψηφιακή σφαίρα. Τα κινητά τους δεν θα λειτουργούν, ούτε οι αγαπημένοι τους ιστότοποι θα είναι προσβάσιμοι. Οι δε λογαριασμοί email τους, ή οι πολύτιμες εφαρμογές τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα ακυρώνονται. Ο πολιτικός και πολιτιστικός πόλεμος μεταξύ των δύο συστημάτων θα ενταθεί, καθώς έκαστο θα προσπαθεί να υπονομεύσει την εσωτερική νομιμοποίηση και τη διεθνή ελκυστικότητα του ανταγωνιστή του. Στις θαλάσσιες οδούς της Ανατολικής Ασίας θα υπάρχει όλο και μεγαλύτερη συμφόρηση από πολεμικά πλοία και οι αντίπαλες δυνάμεις θα βιώνουν συχνές στενές επαφές. Η εποχή της αβεβαιότητας είναι εδώ, και κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη. Η εποχή της αβεβαιότητας είναι εδώ... 62 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2022 άποψη
RkJQdWJsaXNoZXIy ODAxNzc=