CSR &ESG R E P O R T S Λογοδοσία Αειφορίας & Βιωσιμότητας ΕSG & SDGs στην post-covid εποχή ΜΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΠΛΗΡΟΦΌΡΗΣΗ Το νέο διεθνές πλαίσιο αναφοράς ΕΚΘΈΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ ESG & SUSTAINABILITY Ποια είναι η εικόνα σήμερα στην Ελλάδα ΠΑΝΌΡΑΜΑ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΏΝ Η Λογοδοσία Αειφορίας την τελευταία διετία ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 2021 ΕΝΔΕΚΑΤΗ ΕΚΔΟΣΗ
3 Editorial Δύο χρόνια μετά την εμφάνιση της πανδημίας Covid-19, ευχή και ελπίδα όλων μας ήταν πως θα είχαμε αφήσει -εδώ και καιρό- πίσω μας αυτό το γκρίζο σύννεφο που επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής μας. Δυστυχώς, όμως, ακόμη δεν έχουμε μεταβεί απόλυτα στην post-Covid εποχή. Η πανδημία είναι ακόμη εδώ, ενώ η νέα κανονικότητα δεν έχει σχηματοποιηθεί πλήρως μέχρι στιγμής. Βέβαια, όλα δείχνουν πως βαδίζουμε με σταθερά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Κινούμαστε προς μια νέα εποχή, όπου κυρίαρχο ρόλο φαίνεται πως θα έχουν εξελίξεις και συνθήκες, η εμφάνιση και η εδραίωση των οποίων επιταχύνθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό από την εμφάνιση της πανδημίας. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται, σαφώς, και η όλο και μεγαλύτερη σημασία που δίνεται στα κριτήρια που έχουν να κάνουν με το περιβάλλον, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση (ESG - Environmental, Social & Governance), όσον αφορά την αξιολόγηση των επιχειρήσεων. Η αγορά ακολουθεί τις επιταγές της κοινωνίας και πλέον η αξία της κάθε επιχείρησης δεν βασίζεται μονάχα στις οικονομικές επιδόσεις της αλλά και στη συνεισφορά της στην προσπάθεια για έναν καλύτερο κόσμο. Θεσμικοί επενδυτές, τραπεζικοί οργανισμοί και φυσικά το καταναλωτικό κοινό, εξετάζουν τα πάντα πλέον με βάση και τα κριτήρια ESG. Επιχειρηματικά deals, τραπεζικές δανειοδοτήσεις, ιδιωτικές επενδύσεις, κρατικές χρηματοδοτήσεις πωλήσεις, brand value: όλα έχουν να κάνουν και αξιολογούνται με όρους ESG. Φυσικά, όλα αυτά απαιτούν μεγαλύτερη διαφάνεια από ποτέ και ακόμη σημαντικότερη επένδυση στη Λογοδοσία Αειφορίας και Bιωσιμότητας. H δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών και στοιχείων βιωσιμότητας καθίσταται όλο και πιο αναγκαία και, όπως θα διαβάσετε στην έκδοση που κρατάτε στα χέρια σας, το σχετικό πλαίσιο αναφοράς σε διεθνές επίπεδο βαίνει προς την οριστικοποίησή του με την Ευρωπαϊκή Ένωση να πρωταγωνιστεί στις εξελίξεις. Παράλληλα, η ίδια η επιχειρηματική σκηνή διεθνώς δείχνει να συνειδητοποιεί και να αναγνωρίζει αφενός την ανάγκη μεγαλύτερης δέσμευσης στη Βιώσιμη Ανάπτυξη, αφετέρου την απαίτηση για απόλυτη διαφάνεια πάνω σε ζητήματα ESG και σπεύδει να ανταποκριθεί. Ιδιαίτερα ευχάριστο είναι το γεγονός πως αυτό συμβαίνει και στην Ελλάδα, όπως αποτυπώνεται και στα στοιχεία, τις απόψεις και τις πρακτικές που παρουσιάζονται στις σελίδες της 11ης έκδοσης CSR & ESG Reports. H πανδημία, οι επιπτώσεις και οι προκλήσεις της δεν φαίνεται να έχουν απομακρύνει τις ελληνικές επιχειρήσεις από το υπεύθυνο επιχειρείν, ενώ επίσης η Λογοδοσία Αειφορίας αντιμετωπίζεται με τη σημασία που της αρμόζει. Χώρος για βελτιώσεις και δρόμος που πρέπει να καλυφθεί φυσικά και υπάρχουν. Παράλληλα, όμως, υπάρχουν και λόγοι για αισιοδοξία όσον αφορά την επόμενη μέρα, την πραγματική post-Covid εποχή. Λογοδοσία Αειφορίας στην post-Covid εποχή ΕΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Βαγγέλης Παπαλιός ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Λίνα Τσαγκαράκη-Ξένου ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Δημήτρης Τσουκαλάς ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Πέτρος Αντωνάκης, Λιλή Καρακώστα, Eύα Πέτροβα BUSINESS DEVELOPMENT MANAGER Κωνσταντίνος Παπαλιός CSR BUSINESS UNIT MANAGER Αγάθη Ζορμπά ΥΠΕΥΘΥΝH ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Mέμα Κατωπόδη MARKETING EXECUTIVE Μαρία Τσώνου ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Παναγιώτα Γεωργιάδη ΥΠΕΎΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΏΝ Ιωάννα Μακαρίου ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Βασίλης Θυμιανός ART DIRECTOR Χρήστος Κ. Πουλάκης ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Κώστας Κρίκος ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Πηνελόπη Χατζηδημητρίου DIRECTION BUSINESS NETWORK Μ. ΑΣΙΑΣ 43, 152 33, ΧΑΛΑΝΔΡΙ TΗΛ: 210 77 12 400, FΑΧ: 210 77 13 343 e-mail: info@direction.gr www.direction.gr CSR & ESG REPORTS: Ετήσια ειδική έκδοση για Απολογισμούς Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης ISSN: έντυπη έκδοση 2408-0519 ηλεκτρονική έκδοση 2732-8090 TIMH: 150 € (ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΦΠΑ 6%) Οι απόψεις των συντακτών των δημοσιευμάτων δεν αποτελούν αναγκαία και απόψεις του εκδότη και του ιδιοκτήτη του περιοδικού. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ή μετάδοση όλου ή μέρους του περιοδικού χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Contents of this publication may not be reproduced in whole or in part without prior written permission by the publisher. Vangelis Papalios, Publisher. DIRECTION BUSINESS NETWORK 43, M. ASIAS STR., 152 33 HALANDRI, GREECE, ΤEL.: (+30) 210 77 12 400, FAX: (+30) 210 77 13 343 e-mail: info@direction.gr, www.direction.gr Logo fsc
4 Περιεχόμενα 06 Aποτύπωση Βιωσιμότητας Βέλτιστες πρακτικές από τη Μαρία Αλεξίου, πρόεδρο Δικτύου CSR Hellas 10 Δημοσιοποίηση πληροφοριών βιωσιμότητας Τα οφέλη για τις επιχειρήσεις 14 Προς έναν νέο βιώσιμο κόσμο Η Ιουλία Τσέτη καταθέτει τη δική της οπτική 26 Kριτήρια ΕSG Όλο και πιο σημαντικά για τους θεσμικούς επενδυτές 28 Η άποψη των ειδικών Τι αναφέρουν στελέχη του χώρου της ΕΚΕ και της Βιώσιμης Ανάπτυξης 36 Εκθέσεις Bιωσιμότητας Σε ορθή τροχιά η Ελλάδα για τους Απολογισμούς 46 Πανόραμα Απολογισμών Η Λογοδοσία Αειφορίας την τελευταία διετία με μια ματιά 06 10 14 26 28 36 46 Το πρότυπο FSC® Tο παρόν έντυπο είναι πιστοποιημένο κατά FSC®. Το χαρακτηριστικό αυτό επιβεβαιώνει ότι οι πρώτες ύλες χαρτιού που χρησιμοποιούνται, προέρχονται από υπεύθυνες πηγές. Έχει εκτυπωθεί από την PressiousArvanitidis, η οποία είναι από το 2010 πιστοποιημένο μέλος της «FSC® αλυσίδας επιτήρησης», όπως καταγράφεται και από τον οργανισμό FSC® στη βάση των πιστοποιημένων μελών και αποτελεί τη μοναδική πιστοποιημένη εταιρεία του κλάδου εκτυπώσεων στη χώρα μας μέχρι σήμερα. Τα πιστοποιημένα κατά FSC® προϊόντα αντανακλούν την υποστήριξη των υψηλότερων προδιαγραφών περιβαλλοντικής και κοινωνικής ευαισθησίας από τις επιχειρήσεις, ενώ η πιστοποιημένη χρήση προϊόντων χαρτιού, σύμφωνα με την «FSC® αλυσίδα επιτήρησης», συμβάλλει στην ενίσχυση της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας αλλά και στη διασφάλιση ωφελειών για το περιβάλλον και τις κοινωνίες που εμπλέκονται σε όλα τα στάδια της διαδικασίας παραγωγής του χαρτιού.
6 CSR Hellas Η αποτύπωση βιωσιμότητας στο επιχειρηματικό μοντέλο μέσω του απολογισμού μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών H δημοσίευση απολογισμών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και Βιωσιμότητας είναι μιαπρακτική που ξεκινά εθελοντικάστις αρχές της δεκαετίας του 1980. Σκοπός των απολογισμών ήταν να μπορέσουν οι εταιρείες να επικοινωνήσουν καλύτεραμε δύοκυρίως από τους σημαντικούς συμ-μετόχους τους: τους εργαζομένους και τους πελάτες τους. Οι μεγάλες περιβαλλοντικές κρίσεις που προκλήθηκαν από πολυεθνικές εταιρείες, όπως η Shell, η Exon Mobil και η Dow Chemicals, οδήγησαν εκείνη την εποχή, συγκεκριμένους κλάδους να εστιάσουν περισσότερο στην εταιρική λογοδοσία γιαθέματαπεριβαλλοντικήςπολιτικής και ευθύνης. Η υποχρεωτική δημοσιοποίηση των μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών Το 2017, η εφαρμογή της πρώτης σχετικής ΕυρωπαϊκήςΟδηγίας για την υποχρεωτικήδημοσιοποίηση των μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών, δηλαδή των πληροφοριών που αφορούν την επίδρασηκαι απόδοση της εταιρείας σε θέματαΕταιρικήςΚοινωνικήςΕυθύνης και Βιωσιμότητας, όπως και τωνπληροφοριώνπουαφορούν τησυμμετοχή των γυναικών σταανώτεραόργαναδιοίκησης των επιχειρήσεων στις μεγάλες (άνωτων 500 εργαζομένων) και στις εισηγμένες επιχειρήσεις, ανέδειξε τησημασία τουαπολογισμούαυτούως εργαλείου διαβούλευσης και συνεργασίας με τους κύριους συμμετόχους. Το βασικό περιεχόμενο που προδιαγράφει η συγκεκριμένη Οδηγία περιλαμβάνει κατ’ αρχάς την περιγραφή τουεπιχειρηματικούμοντέλου της εταιρείας και τοπώς αντιμετωπίζει τους κινδύνους και τις ευκαιρίεςπουσυνεπάγεται αφενός ηκλιματική αλλαγή, αφετέρουκάθε άλλος ουσιώδηςπαράγοντας βιωσιμότητας. Στους ουσιώδεις παράγοντες βιωσιμότητας, η Οδηγία αναφέρεται ως ελάχιστο πεδίο αξιολόγησης στην επίδρασησταανθρώπιναδικαιώματακαι σταδικαιώματα των εργαζομένων, στην επίδραση στο περιβάλλον και στο οικοσύστημα, καθώς και η επίδραση στην αντιμετώπιση του φαινομένου της δωροδοκίας και της διαφθοράς. Η Οδηγία αυτή δεν επιβάλλει συγκεκριμένα πρότυπα για την αξιολόγηση της επίδρασης της επιχείρησης σε κάθε επιμέρους θέμα, αλλάπροτείνει τη χρήση των αναγνωρισμένων διεθνών προτύπων για το σκοπό αυτό. Η επισκόπηση της εφαρμογής της συγκεκριμένης Οδηγίας, ωστόσο, ανέδειξε το έλλειμμα αφενός αναγκαίων σήμερα για το σχεδιασμόβιώσιμων επενδύσεων πληροφοριών και σε κλαδικό και σε εταιρικό επίπεδο, αφετέρου αδυναμία αξιολόγησης της ακρίβειας τους αλλά και σύγκρισης τωνπληροφοριών σε επίπεδοκλάδου, αγοράς ή άλλο, δημιουργώντας έτσι μεγαλύτερη σύγχυση σε σχέση με το πώς λειτουργεί μια επιχείρησηστοπλαίσιο των αρχών και των κανόνων που συνεπάγεται ο όρος βιωσιμότητα. Η συνεισφορά του EFRAG στο πλήθος προτύπων και μετρήσεων Για την αντιμετώπιση του μεγάλου βαθμού δυσκολίας εγχειρήματος και δεδομένου ότι σήμερα υπάρχουν ήδηπερισσότερααπό 90πρότυπααναφοράς και έκδοσης απολογισμώνβιωσιμότητας σε διεθνές επίπεδο μόνο και περισσότερα από 300 διαφορετικές μετρήσεις (ratings) των περιεχομένων των απολογισμών βιωσιμότητας και των δημόσιων αναφορών των εταιρειών σε επιμέρους θέματα, ηΕ.Ε. ανέθεσε στην ΕυρωπαϊκήΣυμβουλευτική Ομάδα για Θέματα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (European Financial Reporting Advisory Group - EFRAG) να υποστηρίξει το σχεδιασμό ενός ευρωπαϊκού συστήματος για τη δημοσιοποίηση των απολογισμών βιωσιμότητας, αξιοποιώντας τα υπάρχοντα διεθνή πρότυπα στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Για την υλοποίηση των συμβουλευτικών τουδραστηριοτήτων τοEFRAGδημιούργησε έναδυναμικό και συμπεριληπτικό σύστημα διοίκησης και ανάπτυξης των προτάσεών του προς την Ε.Ε. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας του, επίσης, για τη σύνταξη του σχεδίου προς την Ε.Ε., σχεδίασε και υλοποίησε μια ειδική μελέτη που αφορά τη δηΑποτύπωση βιωσιμότητας και βέλτιστες πρακτικές Tης Μαρίας Αλεξίου*
7 CSR Hellas μοσιοποίηση των εταιρικών πληροφοριών που σχετίζονται με το επιχειρηματικό μοντέλο και τους κινδύνους και τις ευκαιρίεςπουαξιολογεί η επιχείρηση για να αναπτύξει μια ολιστική στρατηγική βιωσιμότητας. Ημελέτη απευθύνεται κυρίως στους θεσμικούς επενδυτές, στους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, αλλά επίσης και στακράτη-μέληπου θα θεσμοθετήσουν ανάλογα και κατάλληλα με το πνεύμα και το στόχο των νέων Οδηγιών, όπως και στις επιχειρήσεις, που καλούνται να συμμορφωθούν με ένα αυστηρότερο κυρίως σε θέματα «κανόνων» πλαίσιο εταιρικής λογοδοσίας. Για το λόγο αυτό, αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τη μεθοδολογία και τα αποτελέσματα της μελέτης που διεξήχθη από τον Ιούνιο του 2020 έως τον Μάρτιο του 2021 και το δεύτερο την ανάλυση υποδειγμάτων καλών πρακτικών από εταιρικούς απολογισμούς που παρουσιάζουν ήδη με πληρότητα, σαφήνεια και τεκμηρίωση έναβιώσιμο επιχειρηματικόμοντέλο. Οι ελληνικές καλές πρακτικές στην έρευνα CSR Hellas και Πανεπιστημίου Αιγαίου Η συστηματική καταγραφή και αξιολόγηση των κανόνων, όπως, μεταξύάλλων, ηδιπλής προσέγγισης ανάλυση ουσιωδών θεμάτων, η συνέπεια και η σύνδεση των πληροφοριών, κινητοποίησαν το ενδιαφέρον τουCSRHellas και τουΠανεπιστημίουΑιγαίου. Αποτέλεσμα της συνέργειας των δύο οργανισμών αποτελεί η δημιουργία μιας ομάδας για την εξέταση της εφαρμογής των ίδιων κανόνων και σε έναδείγμασχετικών δημοσιοποιήσεων από επιχειρήσειςπουείναι εισηγμένες στοΧρηματιστήριοΑθηνών ήδημοσιεύουν τιςπληροφορίες αυτές μέσω απολογισμών εθελοντικά. Η επισκόπηση του δείγματος των ελληνικών επιχειρήσεων αφορούσε έξι κλάδους ιδιαίτερα σημαντικούς για την εθνική οικονομία, δηλαδή τράπεζες, παραγωγήενέργειας, κατασκευές, αγροτο-διατροφικός τομέας, μεταφορές και φάρμακα - καλλυντικά. Για τηνπραγματοποίησή της συμμετείχαν έξι μεταπτυχιακοί φοιτητές απόδιαφορετικά επιστημονικά πεδία, δύο εμπειρογνώμονες και μία ακαδημαϊκός. Ο σκοπός της μελέτης του δείγματος που επιλέχθηκε από την ομάδα, ήταν ταυτόχρονα και εκπαιδευτικός, προκειμένου να γίνει εμβάθυνση σταποιοτικάκριτήριαπουσυνδέονται με την οργάνωσηκαι τυποποίηση τωνπληροφοριώνπουείναι δυνατό να γίνουν κατανοητές και να είναι χρήσιμες για τη διεξαγωγή συμπερασμάτων από το χρήστη του απολογισμού. Τα συμπεράσματα από την επισκόπηση του παραπάνω δείγματος σχολιάσθηκαν σε σύγκριση με τα συμπεράσματα από τη μελέτη του EFRAG και κυρίως επικεντρώθηκαν στη σύγκριση των αποτελεσμάτων από την εφαρμογή των διεθνών προτύπων όπως το GRI, το IIRC και το SASB, μεταξύάλλων, για τησωστήστάθμισηκαι περιγραφή των ουσιωδών θεμάτων, όπως και των κινδύνων και των ευκαιριώνπουσυνεπάγονται αυτά για την επιχείρησηκαι την επίδρασή τους στους συμμετόχους της επιχείρησης. Συνοψίζοντας, τασυμπεράσματα και των δύο παρεμβάσεων καταδεικνύουν ότι αφενός η εμπειρίακαι ηάσκηση των επιχειρήσεων στην εφαρμογή των διεθνών προτύπων σε συνάρτηση με την ουσιαστική δέσμευση της διοίκησης να εμπεδώσει τις αρχές της βιωσιμότητας, είναι ταδύοαναγκαίασυστατικά για τηνπεριγραφή και τεκμηρίωση ενός βιώσιμου επιχειρηματικού μοντέλου στο πλαίσιο ενός ετήσιου απολογισμού. Η εφαρμογή συγκεκριμένων κανόνων για την αποτίμηση της επίδρασης της κάθε δραστηριότητας στον άνθρωπο, στην κοινωνία και το περιβάλλον οδηγεί και στην επιλογή συγκεκριμένων στόχων βελτίωσης, που είναι επίσης σημαντικό να καταγράφονται σε μακροπρόθεσμη προοπτική και να αξιολογούνται ετησίως, ώστε να αναθεωρούνται εγκαίρως και σύμφωνα με μετρήσιμα αποτελέσματα. Απώτερος σκοπός για την ίδια την επιχείρηση παραμένει η βελτίωση της ικανότητάς της να παράγει αξία σε βάθος χρόνου. Ο απολογισμός βιωσιμότητας, είτεως μέρος ενός ενιαίου ετήσιου απολογισμού είτε ως ειδική έκδοση, είναι μέρος της εταιρικής λογοδοσίας τόσοπρος τους μετόχους όσο και προς τους άλλους συμμετόχους, αλλά και ένα μέσο που αναδεικνύει και στο εσωτερικό και στο εξωτερικόπεριβάλλον της «πώς» η επιχείρηση διαφοροποιείται από το παραδοσιακό μοντέλο και αλλάζει ενσωματώνοντας συστηματικά αλλά και με συνέπεια τις αρχές της βιωσιμότητας στο DNA της. *ΗΜαρίαΑλεξίουείναι πρόεδρος τουΔικτύουCSR Hellas, ESG Advisor, Tιτάν Cement International, μέλος τουΔ.Σ. τουCSREurope και μέλος της ΕπιτροπήςΕμπειρογνωμόνων τουEFRAG (European Financial Reporting Advisory Group).
10 CSR Hellas Τα οφέλη για τις επιχειρήσεις από τη δημοσιοποίηση εταιρικών πληροφοριών στα θέματα βιωσιμότητας Μέχρι πρόσφατα, η «βιωσιμότητα» σε μεγάλο βαθμό δεν αναγνωριζόταν από τα στελέχη των επιχειρήσεων ούτε και τα διοικητικά τους συμβούλια ως κρίσιμος παράγοντας για την επιχειρηματική στρατηγική τους. Όπως αποκάλυψε πρόσφατη μελέτη της Συμμαχίας για την Εταιρική Διαφάνεια (Alliance for Corporate Transparency), στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε δείγμα 1.000 επιχειρήσεων που εμπίπτουν στην υφιστάμενη Οδηγία της Ε.Ε. για δημοσιοποίηση σχετικών πληροφοριών, μόνο το 14% παρέχει πληροφορίες σχετικώς με την ενσωμάτωση της βιωσιμότητας στην εταιρική στρατηγική, τις αποφάσεις σε επίπεδο Δ.Σ. και τα κίνητρα αποδοτικότητας. Είναι αλήθεια πως η βιωσιμότητα αγνοούνταν συχνά έως τώρα από τα διοικητικά όργανα, καθώς θεωρούνταν περισσότερο μια άσκηση συμμόρφωσης με την κατάρτιση των σχετικών εταιρικών αναφορών, και δεν γινόταν αντιληπτή η αλληλεξάρτηση και η αλληλεπίδρασή της με την ικανότητα της επιχείρησης να παράγει αξία σε βάθος χρόνου και κατ’ επέκταση με ένα επιχειρηματικό μοντέλο που δεν προσανατολίζεται στα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα αλλά στη συνολική στρατηγική και τακτική της επιχείρησης. Συγχρόνως, η ποικιλία και πολυπλοκότητα των μεθοδολογιών, των δεικτών μέτρησης της επίδοσης και των προτύπων αναφοράς των σχετικών με τη βιωσιμότητα πληροφοριών, θεωρούνταν υπερβολικά ή και ανεπαρκή για την ικανοποίηση διαφορετικών αναγκών ενημέρωσης των μετόχων αλλά κυρίως των συμμμετόχων που ενδιαφέρονται για τα επιμέρους θέματα βιωσιμότητας. Ωστόσο, αφενός οι συστάσεις της Ομάδας Εργασίας για την αποτίμηση και δημοσιοποίηση των οικονομικών αποτελεσμάτων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή (Task Force on Climate-related Financial Disclosures - TCFD) και αφετέρου η έκθεση στην καταλυτική επίδραση της πανδημίας της Covid-19 που επισήμαινε την αλληλεπίδραση μεταξύ οικονομικής και κοινωνικής βιωσιμότητας, άλλαξαν τον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι επιχειρήσεις σήμερα τη σημασία των πληροφοριών αυτών και της χρήσης τους για την καλύτερη και με προβλεπτικό τρόπο διαχείριση των κινδύνων που τελικά επηρεάζουν και την κερδοφορία και τη βιωσιμότητα. Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει το νέο προσχέδιο της Οδηγίας για την Υποβολή Εκθέσεων Εταιρικής Βιωσιμότητας (Corporate Sustainability Reporting Directive - CSRD), η οποία θα αντικαταστήσει την υπάρχουσα Οδηγία για τις Μη-Χρηματοοικονομικές Εκθέσεις (Non-Financial Reporting Directive - NFRD), και τα σχετικά πρότυπα βιωσιμότητας, νέα στοιχεία δείχνουν ότι η προτεινόμενη νομοθεσία εξοικονομεί αντί να κοστίζει χρήματα στις επιχειρήσεις. Ειδικότερα, υπολογίζεται πως η δημοσιοποίηση θεμάτων βιωσιμότητας εντός των εταιρικών απολογισμών θα εξοικονομήσει κατά μέσο όρο 15.000 ευρώ για τις επιχειρήσεις, σε σύγκριση με την έκδοση ξεχωριστού απολογισμού βιωσιμότητας. Η δημόσια διαβούλευση που διεξήγαγε η ΕυΑπό τις μη-χρηματοοικονομικές Εκθέσεις στην εταιρική βιωσιμότητα Των Μαρίας Αλεξίου* και Μυρσίνης Καρακάσογλου ** Μαρία Αλεξίου
11 CSR Hellas ρωπαϊκή Επιτροπή για την οδηγία CSRD έδειξε ότι το 80% των επιχειρήσεων που δημοσιεύουν εταιρικούς απολογισμούς στηρίζουν τη θέσπιση κοινών προτύπων αναφοράς, ενώ το 71% αυτών επίσης στηρίζει την πρόταση για πρότυπα αναφοράς σχετικώς και με τους απολογισμούς βιωσιμότητας. Ο λόγος είναι πως τα πρότυπα δημιουργούν αφενός ένα δικαιότερο πλαίσιο ανταγωνισμού αλλά και μεγαλύτερη σαφήνεια στο τι είναι σημαντικό για να συμπεριληφθεί σε έναν τέτοιο απολογισμό, εξοικονομώντας τόσο χρόνο όσο και πόρους που αφορούν την ευρύτερη επικοινωνία και το μάρκετινγκ και όχι τα ουσιώδη θέματα στα οποία η εταιρεία έχει επίδραση και οφείλει να βελτιωθεί. Κατηγορηματικά υπέρ των οικονομικών οφελών της υποχρεωτικής υποβολής εκθέσεων βιωσιμότητας είναι και τα αποτελέσματα της έκθεσης εκτίμησης επιπτώσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την οδηγία CSRD όπως και αυτά της παράλληλης έρευνας του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής (Centre for European Policy Studies - CEPS) σχετικώς με την ισχύουσα οδηγία NFRD. Τα αποτελέσματα και στις δύο μελέτες δείχνουν πως η υποχρεωτική υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας είναι όχι μόνο οικονομικώς προσιτή για τις επιχειρήσεις αλλά μάλιστα οδηγεί σε μείωση του κόστους μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Επιπλέον, σύμφωνα με την έκθεση του CEPS, η δημοσιοποίηση απολογισμών βιωσιμότητας οδηγεί σε καλύτερη πρόσβαση σε κεφάλαια, αυξημένη δέσμευση των ενδιαφερομένων μερών όπως και των εργαζομένων, και βελτιωμένη δημόσια εικόνα προς τους πελάτες, ενώμπορεί να βελτιώσει την κατάταξη της επιχείρησης από οργανισμούς χρηματοοικονομικής αξιολόγησης, και να αυξήσει τις δυνατότητες ένταξης στους χρηματιστηριακούς δείκτες σχετικούς με θέματα περιβάλλοντος-κοινωνίας-διακυβέρνησης (Environment-Social-Governance - ESG). Τα οφέλη της υποβολής εκθέσεων βιωσιμότητας έχουν ενισχυθεί με την ταχεία αύξηση των ανησυχιών των επενδυτών σχετικώς με θέματα ESG. Ενδεικτικό είναι πως η έννοια της «διπλής ουσιαστικότητας» (double materiality), που εισήχθη από την οδηγία NFRD, δηλαδή ότι οι κίνδυνοι και οι ευκαιρίες για μια επιχείρηση προέρχονται τόσο από χρηματοοικονομικά όσο και από μη-χρηματοοικονομικά θέματα, έχει ήδη υιοθετηθεί από το 40% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, οι οποίες αναγνωρίζουν την άμεση αλληλεπίδραση της βιωσιμότητας τόσο με τους κινδύνους όσο και τα οφέλη για μια επιχείρηση. Πληθώρα μελετών δείχνουν τη θετική συσχέτιση μεταξύ επιχειρήσεων που επιτυγχάνουν καλύτερες επιδόσεις ESG και ταυτοχρόνως επιτυγχάνουν υψηλότερες οικονομικές αποδόσεις. Πλέον, η πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στις αρχές του έτους από την PwC Λουξεμβούργου και προβλέπει πως για πρώτη φορά οι επενδύσεις ESG θα ξεπεράσουν τις συμβατικές επενδύσεις στην Ευρώπη ήδη το 2025. Συνοψίζοντας, το προσχέδιο της Ε.Ε. για την Οδηγία CSRD και τα πρότυπα βιωσιμότητας θα βελτιώσουν κατ’ αρχάς την ποιότητα και την αξιοπιστία των σχετικών με τη βιωσιμότητα πληροφοριών, αποφέροντας άμεσα επιχειρηματικά οφέλη, αυξάνοντας την εμπιστοσύνη μεταξύ επιχειρήσεων και επενδυτών, συμμετόχων και ρυθμιστικών αρχών, ενώ ταυτόχρονα θα περιορίσουν το κόστος ανάπτυξης συστημάτων διαχείρισης των εταιρικών πληροφοριών, εστιάζοντας στις πληροφορίες που είναι ουσιώδεις για τη διαχείριση των σχετικών κινδύνων αλλά κυρίως των ευκαιριών που συνεπάγεται η ενσωμάτωση των αρχών και των προτύπων βιωσιμότητας στο επιχειρηματικό μοντέλο. * Η Μαρία Αλεξίου είναι πρόεδρος του Δικτύου CSR Hellas, ESG Advisor, TITAN Cement International, μέλος του Δ.Σ. του CSR Europe, και μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group). ** Η Μυρσίνη Καρακάσογλου είναι Project Manager του Δικτύου CSR Hellas. Μυρσίνη Καρακάσογλου
12 Όμιλος Quest Ο Όμιλος Quest συνδέει άμεσα τη βιώσιμη ανάπτυξη με τη λειτουργία του και θέτει τα θέματα ESG (Environment, Social, Governance) στο επίκεντρο της στρατηγικής του. Το 2021 αποτέλεσε χρονιά-σταθμό για τη μετάβαση της παγκόσμιας αγοράς στη νέα εποχή, επιταχύνοντας πολλές εξελίξεις και επιφέροντας πολλές αλλαγές. Η πανδημία Covid-19 και η κλιματική κρίση αναδεικνύουν το εύθραυστο της ανθρώπινης φύσης και την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι επείγουσες καταστάσεις με άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις, αλλά αναδεικνύουν και νέες προοπτικές και ευκαιρίες, ώστε να οδηγηθούμε προς μια νέα, βιώσιμη οικονομία και κοινωνία. Ο Όμιλος Quest συνδέει άμεσα τη βιώσιμη ανάπτυξη με τη λειτουργία του και θέτει τα θέματα ESG (Environment, Social, Governance) στο επίκεντρο της στρατηγικής του. Ο Όμιλος έχει αναγνωρίσει εγκαίρως ότι το θετικό αποτύπωμα ενός οργανισμού, μέσα από την αναγνώριση και την ανταπόκριση σε ουσιαστικά θέματα βιώσιμης ανάπτυξης, συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη και την οικονομική επίδοση, ενώ η ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG στη λειτουργία του Ομίλου και η διαχείριση των συσχετιζόμενων με τα θέματα αυτά κινδύνων, γίνεται ολοένα και πιο ουσιαστική. Είναι επίσης σημαντικό να αναφέρουμε ότι η Quest Συμμετοχών συμπεριλαμβάνεται στις πρώτες 35 ελληνικές εισηγμένες εταιρείες του νέου δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών Athex ESG Index, ο οποίος παρακολουθεί τη χρηματιστηριακή απόδοση των εισηγμένων εταιρειών του Χ.Α. που υιοθετούν και προβάλλουν τις πρακτικές τους σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG). Η ανάδειξη των θεμάτων ESG σε όλο το εύρος της λειτουργίας και της στρατηγικής του Ομίλου για βιώσιμη ανάπτυξη είναι από τα θέματα που συν-διαμορφώνουν τους βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους των εταιρειών του Ομίλου, προκειμένου να ανταποκριθούν στις συνεχώς αυξανόμενες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις. Η ενίσχυση της καινοτομίας, η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, η εμβάθυνση στην ισότητα και την ενσωμάτωση της διαφορετικότητας στο εργασιακό περιβάλλον, η σταθερή αύξηση του αριθμού των παρεχόμενων λύσεων τεχνολογίας που συμβάλλουν στην ψηφιακή μετάβαση της κοινωνίας, αλλά και στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών και κοινωνικών προκλήσεων, η σταθερή μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, καθώς και η αύξηση χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας/παραγωγής πράσινης ενέργειας, αποτελούν στρατηγικούς τομείς εστίασης του Ομίλου. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις ακόλουθες δράσεις του Ομίλου: • Μέρος της στρατηγικής και της κουλτούρας του Ομίλου αποτελεί η ανάπτυξη και η συνεχής εκπαίδευση των εργαζομένων, καθώς και η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών και της διαφορετικότητας. O Όμιλος υλοποιεί ένα εκτενές πρόγραμμα, που ενισχύει τις ψηφιακές γνώσεις, τις εξειδικευμένες γνώσεις και τις δεξιότητες, υλοποιεί συστηματικά το εξειδικευμένο πρόγραμμα Quest Mini MBA, ενώ παράλληλα υλοποιούνται δράσεις που στοχεύουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της ευημερίας των εργαζομένων. • Ο Όμιλος Quest υλοποιεί στοχευμένες δράσεις για την ανάπτυξη της καινοτομίας σε εγχώριο και ευρωπαϊκό επίπεδο. Το IQbility επί 9 χρόνια συμβάλλει ενεργά στην ενίσχυση της αξίας της καινοτομίας στην ελληνική κοινωνία μέσα από την ανάπτυξη της νεανικής και νεοφυούς επιχειρηματικότητας. Ταυτόχρονα, είναι ένα corporate angel fund που επενδύει επιλεκτικά σε start-ups, επιΕταιρική Υπευθυνότητα σε περίοδο κρίσης και μετάβαση στην ψηφιακή εποχή
13 Όμιλος Quest τυγχάνοντας την προώθηση της ελληνικής καινοτομίας και ανταγωνιστικότητας, την ανάδειξη νέων ταλαντούχων ανθρώπων και τη μείωση διαρροής πνευματικού κεφαλαίου. Παράλληλα, το Κέντρο Καινοτομίας που διαθέτει ο Όμιλος, αναπτύσσει δράσεις και συνέργειες, με ένα ευρύ οικοσύστημα συνεργατών, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων και υπηρεσιών. • Προς την κατεύθυνση της ενδυνάμωσης και ανάδειξης ταλαντούχων ανθρώπων και της διακράτησής τους ως εργαζομένων στην ελληνική αγορά, κινείται το πρόγραμμα Mind the <code>, που υλοποιεί ο Όμιλος. Το πρόγραμμα προσφέρει σε νέους υποτροφίες για την εκμάθηση κώδικα και τη δυνατότητα να εργαστούν στις εταιρείες του Ομίλου. • Υλοποιώντας συστηματικά το πρόγραμμα «Καινοτομία στην Εκπαίδευση» από το 2010, η iSquare, ο επίσημος συνεργάτης της Apple σε Ελλάδα και Κύπρο, συστήνει τα κορυφαία προγράμματα μεθοδολογίας της Apple στην εκπαιδευτική διαδικασία, στοχεύοντας, μεταξύ άλλων, στην αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας στη διδασκαλία, στη δημιουργία και τον εμπλουτισμό εκπαιδευτικού περιεχομένου, καθώς και στη διδασκαλία κώδικα προγραμματισμού. • Μέσα από την παροχή ολοένα και πιο ολοκληρωμένων λύσεων τεχνολογίας που συμβάλλουν στην ψηφιακή μετάβαση των οργανισμών, ο Όμιλος συμβάλλει στην ανάδειξη της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς, βοηθώντας φορείς προστασίας και διάθεσής της στη διαδικασία της ψηφιακής τους μετάβασης. Συγκεκριμένα, η εξειδικευμένη διεύθυνση λύσεων ψηφιακού μετασχηματισμού χώρων πολιτισμού της εταιρείας του Ομίλου Uni Systems, διαθέτοντας υψηλή τεχνογνωσία και μεγάλη εμπειρία στον τομέα του πολιτισμού, υποστηρίζει συστηματικά πολιτιστικά σωματεία και οργανισμούς στην ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων για την ορθολογιστική διαχείριση, παρακολούθηση και προβολή των πολιτιστικών προϊόντων. • Η ACS αποτελεί το βραχίονα του Ομίλου που συμβάλλει στην υποστήριξη ευπαθών ομάδων και συνανθρώπων μας που έρχονται αντιμέτωποι με μεγάλης κλίμακος πρωτοφανή γεγονότα. Στο πλαίσιο της στρατηγικής ΕΚΕ, αναπτύσσει συστηματικά δράσεις σε 4 πυλώνες: ανταπόκριση σε έκτακτη ανάγκη ή φυσική καταστροφή, προστασία της φύσης, ενίσχυση της ποιοτικής εκπαίδευσης και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς καθώς και στήριξη ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Σε συνεργασία με φορείς, ΜΚΟ και οργανισμούς, διαθέτει τις υπηρεσίες, τους πόρους και την προηγμένη ψηφιακή υποδομή της, προσφέροντας άμεσα οργανωμένες λύσεις όπου απαιτείται. Στόχο του Ομίλου Quest αποτελεί η διαχρονική συνεισφορά στη δημιουργία μιας δίκαιης και ανθεκτικής κοινωνίας, μιας ευημερούσας οικονομίας και μιας κλιματικά ουδέτερης Ευρώπης. Η Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ομίλου Quest είναι διαθέσιμη ηλεκτρονικά στο https://www.quest.gr/el/corporate-socialresponsibility.
14 Βασισμένο στην εξάλειψη των ανισοτήτων, στο τέλος της ενεργειακής ένδειας, στο νέο παραγωγικό μοντέλο και στο ηθικό επιχειρείν. Σε μια εποχή γεμάτη προκλήσεις και αβεβαιότητα, φαίνεται ότι η μόνη σταθερά είναι η έμφαση σε πολιτικές και ενέργειες που είναι σε απόλυτη ευθυγράμμιση με τη βιώσιμη ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος, το νέο παραγωγικό και οικονομικό μοντέλο, αλλά και την ανάγκη να ενσωματώσουμε στη στρατηγική μας το Ηθικό Επιχειρείν. Ήδη η Ε.Ε. στοχεύει να αλλάξει ριζικά το οικονομικό της μοντέλο και να μετατραπεί, μέχρι το 2050, στην πρώτη κλιματικά ουδέτερη οικονομία, γνωρίζοντας ότι μια τέτοια πολιτική θα έχει όχι μόνο σημαντικό οικονομικό αποτύπωμα αλλά και κοινωνικό και γεωπολιτικό. Τη στρατηγική αυτή οφείλουμε να στηρίξουμε όλες οι επιχειρήσεις αλλά και η κοινωνία, καθώς η κλιματική και ενεργειακή κρίση μας έχει χτυπήσει την πόρτα, με απρόβλεπτες συνέπειες. Την ώρα, μάλιστα, που ακόμη βιώνουμε με δραματικό τρόπο τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης αλλά και της υγειονομικής πρόκλησης. Κάθε νέα πρόκληση είναι λογικό να επιφέρει αλλαγές στη λειτουργία και κουλτούρα των επιχειρήσεων και των ανθρώπων. Μέλημά μας είναι να παλέψουμε για να μειώσουμε τις ανισότητες, διότι το μεγαλύτερο στοίχημα των κυβερνώντων και των σύγχρονων κοινωνιών είναι η δίκαιη μετάβαση σε πολιτικές που θα στηρίζουν ισότιμα τους πολίτες. Η πληγή της ενεργειακής φτώχειας Είναι ανεπίτρεπτο στην Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα, να υπάρχει σε τόσο μεγάλο ποσοστό ενεργειακή ένδεια, γεγονός που δεν τιμά κανέναν και ιδιαίτερα αυτούς που χαράσσουν τις κεντρικές πολιτικές. Σύμφωνα με έκθεση της Κομισιόν, η ενεργειακή φτώχεια επιδεινώθηκε σημαντικά στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Ήδη από το 2020 στην έκθεση της Κομισιόν επισημαινόταν μεταξύ άλλων: «Με σχεδόν 34 εκατομμύρια Ευρωπαίους να μην μπορούν να θερμάνουν τα σπίτια τους επαρκώς το 2018, η ενεργειακή φτώχεια παραμένει μια σημαντική πρόκληση στην Ε.Ε.». Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία του Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση της Ενεργειακής Ένδειας 2021 - 2020, το ποσοστό των πληττόμενων νοικοκυριών στην Ελλάδα άγγιζε το 11,2% το 2019. Στόχος του Σχεδίου είναι το ποσοστό αυτό να μειωθεί στο 7% το 2025 (περίπου 286 χιλιάδες νοικοκυριά) και σε 3% το έτος 2030 (περίπου 143 χιλιάδες νοικοκυριά). Στα χρόνια της οικονομικής κρίσης εξάλλου, είχε εκτιμηθεί κατόπιν μελετών, ότι ποσοστό 2,8 - 6% των θανάτων που καταγράφονται σε ετήσια βάση στην Ελλάδα συσχετίζονται με τον παράγοντα ενεργειακή φτώχεια. Παρόλο που εκείνη η κρίση παρήλθε, το πρόβλημα εξακολουθεί να παραμένει, ενώ η πανδημία του κορωνοϊού Covid-19 εκτιμάται όπως όλα δείχνουν, ότι θα επιφέρει νέα έξαρση του φαινομένου. Η υγιής πυξίδα των SDGs Μιλώντας για βιώσιμη ανάπτυξη, να θυμίσουμε ότι η ενσωμάτωση των Δέκα Αρχών του UN Global Compact και των SDGs στον τρόπο λειτουργίας μιας επιχείρησης αποτελούν την υγιή πυξίδα για την επόμενη ημέρα. Αποτελεί χρέος των επιχειρήσεων να συνταχθούν με τη βιώσιμη ανάπτυξη, προκειμένου κοινωνία, επιχειρήσεις και οικονομία να αποτελέσουν έναν ισχυρό κρίκο, ώστε κάθε κρίση να μπορεί να μετασχηματίζεται σε ευκαιρία, αλλά και σε υπεύθυνες πράξεις με προστιθέμενη αξία, αποδοτικότητα, ενσυναίσθηση, δικαιοσύνη και ηθική. Ο Όμιλος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη -με τις βιομηχανίες Uni-pharma και InterMed, την εμπορική εταιρεία στην Κύπρο Pharmabelle και την πρότυπη βιομηχανία εκχύλισης φαρμακευτικών φυτών UniHerbo- έχει υιοθετήσει τα κριτήρια ESG και τα πρότυπα Βιώσιμης Ανάπτυξης ως αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής του Προς έναν νέο βιώσιμο κόσμο Η Ιουλία Τσέτη είναι φαρμακοποιός MSc, πρόεδρος και CEO του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη, πρόεδρος του UN Global Compact Network Hellas και μέλος Δ.Σ. του ΣΕΒ, υπεύθυνη για τη Διαφορετικότητα, τη Συμπερίληψη και την Ισότητα.
direction.grRkJQdWJsaXNoZXIy ODAxNzc=